Jak budować swoją odporność psychiczną?

Rezyliencja – czym jest?

Resilience, czyli składowa odporności psychicznej, czasem nazywana jest psychologiczną elastycznością. To „umiejętność radzenia sobie z przeciwnościami i stawiania czoła wyzwaniom na drodze do wykorzystania pojawiających się możliwości” (Hanson, 2018). Sama w sobie jest bardziej umiejętnością niż cechą, co sprawia, że mamy na nią wpływ. Jest ona kluczem do radzenia sobie z trudnymi sytuacjami i doświadczeniami, które wywołują cierpienie. W książce Siła rezyliencji – Jak poradzić sobie ze stresem, traumą i przeciwnościami losu Glenn Schiraldi przekonuje nas, że każdy człowiek ma szansę tę szczególną umiejętność pielęgnować oraz budować, czasem zaczynając od absolutnych podstaw. Neil Sattin pięknie zdefiniował rezyliencję, pisząc, że w dużym skrócie jest to umiejętność ruszenia naprzód, gdy zmagamy się z czymś trudnym. Według Petera Levina, autora książki Trauma i pamięć. Mózg i ciało w poszukiwaniu autentycznej przeszłości, ludzki mózg posiada specjalne miejsce odpowiedzialne za wolę przetrwania w obliczu znaczących przeszkód i rezyliencja może mieć z tym rejonem potężny związek. Bez względu jednak na to, czy psychologiczna elastyczność jest wynikiem budowy mózgu czy raczej systemem wyuczonych zachowań, posiadanych przekonań i zgromadzonych doświadczeń, najważniejsze jest to, że każdy z nas, wkładając odpowiedni wysiłek, może własną elastyczność wzmacniać. Dzięki niej właśnie jako ludzie potrafimy przezwyciężać różne kryzysy, od tych rozwojowych pięknie opisanych przez Erika H. Eriksona, aż po kryzysy sytuacyjne, społeczne, zdrowotne lub związane ze zdarzeniami losowymi. 

Siedem filarów odporności psychicznej 

Według Michaline Rampe, autorki książki Odporność psychiczna, istnieje siedem filarów odporności psychicznej: 

• Optymizm – dyspozycyjny optymizm, to gotowość do budowania pozytywnych scenariuszy dotyczących przyszłości. Można go ćwiczyć, pracując nad rozpoznawaniem negatywnych myśli i podważaniem ich prawdziwości.
• Akceptacja – to postawa związana z gotowością przyjmowania rzeczywistości, takiej jaką jest, bez rozpamiętywania i analizowania innych możliwych scenariuszy przebiegu zdarzeń.
• Nastawienie się na osiągnięcie celu – koncentracja na celach, które są konkretne, mierzalne i realne do osiągnięcia.
• Umiejętność porzucenia roli ofiary – porzucenie roli ofiary wiąże się ze zmianą poczucia krzywdy w poczucie odpowiedzialności, oraz uruchomienia poczucia sprawczości i kontroli nad własnym życiem. Zrób listę rzeczy, na które masz wpływ, i szukaj sposobów ich realizacji, a nie powodów do ich zarzucania.
• Uświadomienie sobie odpowiedzialności – wiąże się z poprzednim punktem. Wymaga wzięcia odpowiedzialności za jakość własnej przyszłości, swoje emocje i sposób przeżywania świata.
• Budowanie sieci kontaktów – ucz się korzystać z pomocy innych osób, proś o wsparcie i mów o swoich potrzebach.
• Planowanie przyszłości – zastanów się, gdzie chcesz być za 5, 10 lat – stwórz konkretny cel i plan działania.

Każdy z wymienionych filarów można rozwijać, stając się coraz bardziej odpornym na przeciwności losu. Wymienione dyspozycje i koncentracja na nich pozwala radzić sobie lepiej w sytuacji kryzysu. Zwrot ku proponowany...