W swoich poprzednich artykułach opisywałem pracę z osobami w spektrum autyzmu. Praca z podopiecznymi jest bardzo ciekawa i często nieprzewidywalna, zaskakująca. Mam kontakt z osobami z różnego rodzaju niepełnosprawnościami, w różnym wieku, jednak najliczniejszą grupę moich podopiecznych stanowią osoby młode. W związku z tym, że autyzm był przeze mnie już przedstawiany (na ten temat jest w ogóle bardzo dużo różnego rodzaju opracowań naukowych), w tym artykule nie będę już opisywał tego zaburzenia. Skupię się tu na czymś zupełnie innym.
Autor: Jerzy Łabiński
Instruktor karate. Prowadzi zajęcia w Klubie Sztuk Walki „Shodan” oraz zajęcia karate w różnych grupach wiekowych, a także zajęcia ogólnorozwojowe z elementami sztuk walki z osobami z różnego rodzaju niepełnosprawnościami. Wychowawca i kierownik kolonijny. Pedagog. Trener personalny. Instruktor pilates. Instruktor samoobrony. Prowadzi kursy samoobrony dla kobiet, rodzinne kursy samoobrony, warsztaty samoobrony dla różnych grup zawodowych.
W ciągu ostatnich kilkunastu lat świadomość społeczna dotycząca niepełnosprawności wzrosła. Wiele jeszcze powinno się zmienić w naszym kraju. Daleko nam do krajów Europy Zachodniej w sprawie technik rehabilitacji osób z niepełnosprawnością, ale myślę, że to, co jest najważniejsze, idzie w dobrą stronę. A najistotniejsza jest świadomość, wiedza, bo obawiamy się tego, czego nie znamy.
Rehabilitacja jest podstawowym narzędziem poprawienia jakości życia osób z niepełnosprawnością. Odpowiednio poprowadzona, zaplanowana i przygotowana pomaga podnieść jakość codziennego funkcjonowania, buduje pewność siebie, daje poczucie niezależności, a nawet wydłuża życie.
Praca z osobami z różnego rodzaju niepełnosprawnościami to ważne, potrzebne, ale jednocześnie wymagające zadanie. Każdy rodzaj niepełnosprawności niesie ze sobą inne wyzwania, dlatego nie można podchodzić do tych osób w jednolity sposób, upraszczając ich potrzeby i problemy. Osoby z niepełnosprawnością ruchową borykają się z zupełnie innymi trudnościami niż te z niepełnosprawnością intelektualną. Co więcej, nawet w obrębie tych grup występują różnorodne indywidualne ograniczenia i potrzeby. Praca z osobą niedosłyszącą, niedowidzącą czy poruszającą się na wózku inwalidzkim wygląda zupełnie inaczej i wymaga różnorodnych kompetencji oraz podejścia.
Myśląc o sporcie, mamy przed oczami wielkich mistrzów osiągających spektakularne sukcesy na międzynarodowych arenach. Widzimy ludzi, którzy dzięki swojej wieloletniej, ciężkiej pracy zdobywają kolejne szczyty ludzkich możliwości. Wielu młodych ludzi chciałoby być kiedyś na ich miejscu, lecz tylko niewielu, w przyszłości, się to uda.
Wykorzystanie treningu sztuk walki w radzeniu sobie z emocjami to trudne zagadnienie. Jest tym bardziej skomplikowane, że sam temat emocji i radzenia sobie z nimi jest bardzo złożony. Przecież każdy z nas, dorosłych, ukształtowanych ludzi, pedagogów, nauczycieli, rodziców wie, jak bardzo emocje mogą wyprowadzić nas z równowagi. Skoro emocje mogą nad nami zapanować, to łatwo wyobrazić sobie, jakim dużym problemem może być ich opanowanie dla dziecka, młodego człowieka w okresie dojrzewania czy osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Można sobie w tym miejscu zadać pytanie, w jaki sposób trening sztuk walki może pomóc w radzeniu sobie z emocjami. Tym zagadnieniem zajmę się w poniższym artykule.
Sprawność fizyczna jest niezwykle istotna, jeśli zależy nam na prowadzeniu zdrowego, higienicznego trybu życia. W poprzednim artykule dotyczącym aktywności fizycznej osób z niepełnosprawnością wspomniałem, że oddzielny artykuł poświęcę sprawności fizycznej osób z zespołem Downa. Moje pierwsze spotkanie z dziećmi reprezentującymi tę grupę było dla mnie dużym zaskoczeniem. Miałem przed sobą grupkę dzieci z nadwagą, a nawet otyłością, jednak poziom ich gibkości oraz siła zrobiły na mnie duże wrażenie. Na wstępie należy zauważyć, że dzieci z zespołem Downa mogą należeć do jednej z dwóch grup: grupy osób sprawnych, chętnie podejmujących wysiłek fizyczny lub do grupy osób unikających ruchu, ale lubiących zadania wymagające skupienia uwagi.
Sprawność fizyczna osób z niepełnosprawnością jest bardzo ważnym zagadnieniem. Niestety nadal poświęca się mu mało uwagi. Spora część naszego społeczeństwa nie zwraca uwagi na osoby niepełnosprawne. Odnoszę wrażenie, że wielu z nas odczuwa lęk w kontakcie z przedstawicielami tej grupy społecznej. Jeśli chcemy zmienić to podejście, powinniśmy uczyć dzieci w najmłodszych klasach, że niepełnosprawność nie gryzie i że osoby z niepełnosprawnością mają takie same prawa, jak pełnosprawni.
Od dawna już zdajemy sobie sprawę z tego, że ruch jest bardzo ważny dla naszego prawidłowego funkcjonowania, a w przypadku dzieci jest wręcz niezbędny do właściwego rozwoju młodego organizmu. Aktywność fizyczna niesie ze sobą masę korzyści dla ciała. Poprawia się sprawność ruchowa, zwiększa się elastyczność i siła mięśni, usprawnia się funkcjonowanie układu immunologicznego. Odpowiednio zaplanowane zajęcia ruchowe, poprowadzone w gronie rówieśników przyczyniają się do poprawy nastroju i do radości z życia. Aktywność ruchowa ma również niebagatelny wpływ na psychikę. Ruch rozładowuje napięcie psychiczne, poprawia nastrój, relaksuje, sprawia, że zapominamy o codziennych problemach. Wszystko to przyczynia się do podniesienia jakości życia.
Wiele się zmieniło w podejściu do wychowywania dzieci i młodzieży w ciągu ostatnich lat. Rodzice, nauczyciele i pedagodzy mogą zaobserwować wiele zmian w kształceniu młodych pokoleń. Mam na myśli nie tylko te związane z aspektami prawnymi w edukacji, ale przede wszystkim większą świadomość rodziców i pedagogów; większą otwartość na problemy, z jakimi mogą się borykać młodzi ludzie, a co za tym idzie także więcej zaobserwowanych (zdiagnozowanych) zaburzeń intelektualnych. Bez wątpienia wiele powinno się jeszcze zmienić, by osoba z niepełnosprawnością intelektualną była przez ogół społeczeństwa traktowana jako wartościowy członek społeczności. Myślę jednak, że z roku na rok mamy do czynienia z coraz większą świadomością, że osoby z różnego rodzaju niepełnosprawnościami żyją wśród nas.
Praca z osobami z niepełnosprawnością daje ogromną satysfakcję – tym większą, jeśli widzimy efekty swoich wysiłków i uśmiech na twarzy naszych uczniów. Na co dzień prowadzę zajęcia ogólnorozwojowe i treningi sztuk walki oraz kursy samoobrony w bardzo zróżnicowanych grupach. Nauczam zarówno przedszkolaków, jak i dzieci, młodzież, a nawet seniorów. Prowadzę kursy samoobrony dla kobiet i dzieci, a także inne kursy dla różnych grup zawodowych. Zawsze uważałem, że aktywność ruchowa jest potrzebna każdemu człowiekowi bez względu na jego wiek, płeć i predyspozycje fizyczne. Takie treningi powinny być tematycznie i fizycznie dostosowane do potrzeb i możliwości grupy docelowej.
Spora część instruktorów, trenerów i nauczycieli wychowania fizycznego wśród swoich zawodników i uczniów ma również pewną grupę osób z niepełnosprawnością. Mam ogromne szczęście prowadzić zajęcia ogólnorozwojowe w różnych przedszkolach, szkołach i stowarzyszeniach pracujących na rzecz niepełnosprawnych. Osoby z autyzmem, zespołem Downa czy mutyzmem wybiórczym uczęszczają również na prowadzone przez mój klub treningi karate. Prowadzenie zajęć sportowych dla osób z niepełnosprawnością wymaga odpowiedniego przygotowania, wypracowania metod i organizacji.