Rozwijanie czynności życiowych w ramach terapii zajęciowej

Tuż po narodzinach czynności życia codziennego, związane z jedzeniem, higieną czy ubieraniem, wykonują za dziecko rodzice lub opiekunowie. Jednak dość szybko dziecko, odczuwając potrzebę samodzielności, próbuje włączać się w ich wykonywanie, a rodzice mający świadomość ich wagi, starają się mu w tym pomagać i rozwijać kompetencje sprzyjające w ich samodzielnym wykonywaniu. Umiejętności, takie jak trzymanie łyżki, manipulowanie sztućcami, siadanie, chodzenie itp., wymagają nie tylko współpracy różnych narządów na poziomie układu nerwowego, ale też odpowiedniej siły mięśni i koordynacji ruchowej. W przypadku zdrowych, prawidłowo rozwijających się dzieci i w prawidłowo funkcjonujących rodzinach proces ten odbywa się niemal intuicyjnie, automatycznie i jest naturalną częścią życia rodzinnego angażującą zarówno matkę, jak i ojca, a w licznych sytuacjach także rodzeństwo. W przypadku rodziców nadopiekuńczych, wyręczających swoje dzieci w czynnościach życia codziennego, praca terapeutyczna będzie bardziej nakierowana na nich niż na dziecko, gdyż będzie wymagała uświadomienia im, że kiedy dziecko podejmuje próby samodzielnego jedzenia czy ubierania się, to znaczy, że nie tylko odczuwa ono taką potrzebę, ale w pewnym stopniu czuje się na to gotowe. Należy je wtedy w tym wspierać, a przez to przygotowywać do pełnienia ról społecznych.

Głębsza interwencja terapeutyczna, której odbiorcą będzie przede wszystkim dziecko, potrzebna będzie w przypadku jego niepełnosprawności czy zaburzenia, gdyż problemy z wykonywaniem czynności życia codziennego wynikają głównie z deficytów w zakresie:

• budowy anatomicznej,
• napięcia mięśniowego,
• doznań sensorycznych,
• ruchów mimowolnych,
• znajomości i świadomości schematu ciała,
• rozwoju intelektualnego,
• koncentracji uwagi,
• nadpobudliwości,
• komunikacji.
   

Deficyty te wynikają zazwyczaj z wad wrodzonych lub rozwojowych, chorób układu nerwowego, mięśniowego, kostnego i w oczywisty sposób wpływają na motorykę, koordynację, przetwarzanie sensoryczne czy zdolności poznawcze związane z zapamiętywaniem, łączeniem informacji, wnioskowaniem i wykorzystywaniem ich do wykonywania złożonych czynności. Warto jednak zwrócić uwagę, iż w kontekście podejścia biopsychospołecznego znajdującego swoje odzwierciedlenie w Międzynarodowej Klasyfikacji Niepełnosprawności i Zdrowia (ang. ICF), na wykonywanie podstawowych czynności życia codziennego wpływ mają nie tylko struktura i funkcje organizmu, ale także czynniki kontekstowe, takie jak środowisko, wykorzystywana technologia czy postawy innych członków społeczności, w której żyje osoba z niepełnosprawnością. Interwencja terapeut...