Kompetencje komunikacyjne definiowane są jako „umiejętność funkcjonalnej komunikacji w naturalnym środowisku, w sposób umożliwiający adekwatne zaspokojenie swoich potrzeb komunikacyjnych. Wymagają więc one wystarczającej wiedzy, oceny i umiejętności w czterech kluczowych obszarach: językowym, operacyjnym, społecznym, strategicznym” (Light, 2009). Cele językowe i operacyjne będą odnosiły się do umiejętności użycia narzędzi do komunikacji, zaś społeczne i strategiczne — do umiejętności funkcjonalnego prowadzenia interakcji komunikacyjnej. Użytkownicy AAC ze względów wynikających z niepełnosprawności, faktu korzystania z AAC do komunikacji, ograniczeń poznawczych i w zakresie doświadczeń społecznych, będą potrzebowali specjalnych umiejętności – kompetencji strategicznych, aby radzić sobie z tymi ograniczeniami. Kompetencje strategiczne będą więc rozumiane jako te umiejętności, które umożliwiają efektywne komunikowanie się pomimo ograniczeń (Light, 2014), oraz pozwalają użytkownikom AAC ujawnić maksimum ich możliwości komunikacyjnych, a także ich realny poziom wiedzy o świecie (McNaughton i in., 2008; Todman, Alm, Higginbotham i File, 2008).
Kompetencje strategiczne można podzielić za Beukelman i Mirendą (2013) na trzy grupy:
- Dostęp do indywidualnych pomocy komunikacyjnych, stanowiących rozbudowane systemy językowe, umożliwiający realizację różnych funkcji komunikacyjnych, w tym do słownictwa:
- pozwalającego na zgłoszenie pomyłki w wyborze słowa;
- umożliwiającego radzenie sobie w sytuacji, gdy wypowiedź użytkownika AAC nie została zrozumiana przez partnera komunikacyjnego;
- dającego możliwość zasygnalizowania, że komunikat partnera komunikacyjnego nie został zrozumiany przez użytkownika AAC;
- odpowiadającego aktualnym potrzebom komunikacyjnym (adekwatnie do wieku), jak również umożliwiającego dalszy rozwój kompetencji językowych i komunikacyjnych.
- Strategie związane z inicjowaniem, przyspieszeniem komunikacji i redukcją zmęczenia.
- Umiejętność dodawania przez użytkownika AAC nowych słów do jego pomocy komunikacyjnej.
Dostęp do słów umożliwiających realizację różnych funkcji komunikacyjnych – rola starterów zdaniowych
Indywidualna pomoc komunikacyjna użytkownika AAC ma stanowić system językowy. Język, rozumiany jako system symboli i reguły ich łączenia (Kaczmarek, 1998), umożliwiający realizację różnych funkcji i intencji. Istnieją szkoły wiążące wprowadzenie AAC wyłącznie z funkcją regulacyjną oraz ograniczające dostępne słownictwo wyłącznie do realizacji takich funkcji komunikacyjnych, jak proszenie o przedmiot lub działanie, protestowanie, proszenie o kontynuację lub zakończenie (Beukelman, Mirenda, 2013).
Aktualnie wiemy jednak, że poszczególne funkcje językowe nie rozwijają się liniowo „jedna po drugiej”, a równolegle (Porter, 2019). W związku z tym, od samego początku, każda z osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi, powinna mieć dostęp do różnych funkcji, takich jak: proszenie, odmawianie, komentowanie, sygnalizowanie tego „co dzieje się nie tak”, zadawanie pytań, opowiadanie/relacjonowanie, odpowiadanie na pytania,...
