Autor: Katarzyna Włodarczyk

Przyjmuje się, że głównym celem wprowadzania AAC jest budowanie autonomii, rozumianej jako możliwość rozumienia i bycia zrozumianym oraz zaspokojenia swoich potrzeb komunikacyjnych w sposób maksymalnie niezależny, efektywny, precyzyjny, społecznie akceptowalny, z jak największą grupą osób (Porter, 1997). Niestety, ze względu na różnego rodzaju bariery użytkownicy AAC często znajdują się w sytuacji, w której „nie mogą powiedzieć tego, co chcą, kiedy chcą, i tak jak chcą” (Yoder, Kraat, 1983; Light, McNaughton, 2014). Jak sobie z tym poradzić? Czy jest jakieś wyjście z tej sytuacji?

Wszyscy doskonale wiemy, że czytanie dzieciom i z dziećmi jest niezwykle ważną dla rozwoju dziecka aktywnością. Czytając z typowo rozwijającymi się dziećmi intuicyjnie wchodzimy z nimi w interakcje. Odpowiadamy na pytania, komentarze, wskazania paluszkiem, opisujemy obrazki, czy też odpowiadamy na niezliczone pytania „A dlaczego?”. Jak jednak czytać z dzieciakami, które nie mówią, a komunikują się z wykorzystaniem AAC? ,Czym jest czytanie uczestniczące i czym różni się od „zwykłego” czytania?

Skrót PODD od kilku lat coraz częściej pojawia się w polskiej dyskusji o komunikacji wspomagającej i alternatywnej (AAC) z osobami ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi (CCN). Czym jednak dokładnie jest PODD? Czym to podejście i ta metoda AAC różnią się od innych?

Budowanie komunikacji wspomagającej i alternatywnej (AAC) z osobą ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi (CCN) to wieloetapowy proces rozłożony w czasie. Jednak podejmując działania na każdym z etapów, musimy zdawać sobie sprawę, że celem, do którego dążymy, jest AUTONOMIA komunikacyjna. Zrozumienie definicji autonomii nie tylko pomaga wyznaczać mniejsze cele na poszczególnych etapach, ale także determinuje konkretne działania podejmowane w codziennej praktyce.

Korowe zaburzenia widzenia (CVI), czyli zaburzenia widzenia wynikające z uszkodzenia mózgu, a nie gałki ocznej czy nerwu wzrokowego, są najczęstszą przyczyną zaburzeń widzenia u dzieci w krajach rozwijających się, a liczba osób z CVI ciągle rośnie (Flanagan i in., 2007). Choć jeszcze w Polsce niewiele o nim wiemy, CVI występuje u osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi (CCN) znacznie częściej niż mogłoby się wydawać. Jakie są charakterystyczne cechy CVI oraz jak wprowadzać komunikację u osób z zaburzeniami widzenia?

Stworzenie książki do komunikacji dla użytkownika AAC to nie lada wyzwanie. Jak poradzić sobie, gdy osoba doświadcza dużych trudności ruchowych i nie ma możliwości wskazywania palcem symboli? Czy da się zrobić książkę dla osoby, która nie widzi funkcjonalnie i nie mówi? Czym są i dla kogo są przeznaczone bezpośrednie, a dla kogo alternatywne metody dostępu?

Gdy mówimy, możemy wybierać z wielkiego zasobu słów, które znamy, kiedyś usłyszeliśmy bądź przeczytaliśmy. Mamy też szansę na słowotwórstwo. Użytkownik AAC będzie wybierał jedynie ze słów, które ktoś wcześniej dla niego przygotował. Wybór słów do narzędzia do komunikacji to nie lada odpowiedzialność. Jak zrobić to prawidłowo?

„To jest kluczowe słowo – «zakładanie kompetencji». Bo my te kompetencje tak naprawdę zabieramy tym dzieciom. To jest przekleństwo. Startujemy z pułapu «On nic nie rozumie. Ona nic nie rozumie». A to jest największy błąd.”
 Agnieszka Nantka