Słowa moje, a nie Twoje!

Poznaj reguły gry – jak AAC naśladuje język

Musimy pamiętać, że kompetencje społeczne i operacyjne nie są warunkami wstępnymi! To obszary do wspierania, o których my – jako nauczyciele czy terapeuci – winniśmy szczególnie pamiętać w interakcji z dzieckiem (Schwartz, Gauvreau i Bateman, 2018).

Różne funkcje komunikacyjne

Tradycyjnie wprowadzanie komunikacji wspomagającej i alternatywnej zwykło wiązać się z funkcją regulacyjną. Użycie AAC ograniczano do trzech kluczowych obszarów: proszenie o przedmiot lub działanie („Ja chcę”) oraz protestowania lub odmawiania.
Jeśli jednak dokładnie przeanalizujemy, w jakim celu na co dzień się komunikujemy, zestawienie funkcji naszych wypowiedzi wyglądać może tak (Wetherby i in., 1988):

• witanie się i żegnanie,
• przywoływanie,
• opowiadanie/relacjonowanie historii,
• proszenie o pozwolenie,
• komentowanie,
• zdobywanie informacji i zadawanie pytań,
• odpowiadanie na pytania,
• potwierdzanie,
• rozpoczynanie lub podtrzymywanie tematu,
• wyjaśnianie.

Lista robi się więc znacznie dłuższa. U dzieci o typowym rozwoju nie ma tak, że najpierw werbalizują się tylko pojęcia z warstwy regulacyjnej! Rozwój komunikacji przebiega wielotorowo. Dwulatek potrafi słownie przywołać bliską osobę, wyrazić swoje zadowolenie bądź dyskomfort, pożegnać się, głośno mówi „nie”, pojawiają się pierwsze pytania.
Jeśli zakładamy, że AAC ma być miniaturą systemu językowego, powyższe funkcje powinny pojawić się już na samym początku!

Gotowi? Start!

Wiadomo, że zbudowanie dłuższej wypowiedzi z pojedynczych pojęć stanowić może wyzwanie dla początkującego użytkownika. Chociażby ze względu na brak wcześniejszych doświadczeń, nieznajomość symboli, trudność z koncentracją i planowaniem motorycznym zdania.
Użyteczną strategią, która pozwala przekazać ogólny cel naszej wypowiedzi, jest użycie starterów zdaniowych. Są to gotowe frazy, złożone zwykle z paru słów. Dzięki starterom użytkownik efektywnie (jeśli chodzi o czas, poniesiony wysiłek fizyczny, czy uwagę) przekazuje główny zamysł lub wprowadza temat. Przez modelowanie poznaje również intencję swojego partnera komunikacyjnego.