Zakładanie (nie)kompetencji

Metody terapii

„To jest kluczowe słowo – «zakładanie kompetencji». Bo my te kompetencje tak naprawdę zabieramy tym dzieciom. To jest przekleństwo. Startujemy z pułapu «On nic nie rozumie. Ona nic nie rozumie». A to jest największy błąd.”
 Agnieszka Nantka

„Nie mówi” nie znaczy, że nie rozumie

Bardzo powszechnym mitem na temat osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi (CCN, communication complex needs) jest to, że brak mowy jest równoznaczny z niemożnością rozumienia komunikatów werbalnych. Rozumienie, jako jedna ze skal testów inteligencji, pojawia się w różnych psychologicznych narzędziach diagnostycznych. Grupę szczególnie dyskryminowaną w testach ze względu na niedostosowanie formy badania tworzą te wszystkie osoby, które nie komunikują się w typowy sposób – nie wskazują ręką na polecenie, nie używają funkcjonalnie wzroku do komunikacji. 
Faktem jest, że część użytkowników może doświadczać trudności w rozumieniu (por. dwie grupy użytkowników AAC – augmentative and alternative communication – wg Porter 2019). Nie jest to jednak przeszkoda we wczesnym wprowadzaniu komunikacji wspomagającej i alternatywnej. W przypadku tej grupy należy wykorzystywać modelowanie na rozbudowanych systemach językowych właśnie do budowania rozumienia.
AAC jest zbiorem metod i technik, do wprowadzenia których nie są wymagane żadne warunki wstępne. Od razu można też zacząć modelowanie na rozbudowanym systemie komunikacyjnym (ASHA 2004, Communication Matters 2012). Pracując z osobami, które przejawiają trudności w rozumieniu mowy, korzystamy z AAC, aby zapewnić możliwość budowania tego rozumienia i – przez dostosowanie naszego przekazu – dania dostępu do otaczającego nas świata językowego. 

Jak uczymy się języka?

Aktualnie wiemy, że nauka komunikacji i budowanie rozumienia języka zaczynają się już w życiu płodowym! Wyniki badań pokazują, że w trzecim trymestrze ciąży dziecko rozróżnia mowę od innych bodźców dźwiękowych; wyróżnia głos matki spośród innych głosów oraz odróżnia język matki od obcych języków (May, Byers-Heinlein, Gervain i Werker, 2011, Moon, 2017, Moon, Lagercrantz i Kuhl, 2013). Przychodząc na świat, każde dziecko ma już pewną bazę, na której nadbudowywane będą kolejne umiejętności.
Od momentu urodzenia niemowlę jest „zanurzone w języku”. Ma więc wiele doświadczeń obcowania z różnymi osobami. Minie sporo czasu, zanim zaczniemy oczekiwać od niego ekspresji. Jak podaje Jane Korsten, każde dziecko jest stymulowane mową przez ok. 4380 godzin, zanim w wieku ok. 18 miesięcy zacznie mówić. Wczesna komunikacja opiera się głównie na zachowaniach ruchowych. Rodzice intuicyjnie obserwują maluchy – ich mimikę, gesty, jak nawiązują kontakt wzrokowy. Reagują na zachowania tak, jakby były one w pełni intencjonalne i celowe, mimo iż początkowo takie nie są! Stają się intencjonalne dopiero przez naszą reakcję. Z kolei dorośli szukają w zmianach zachowania malucha sygnału, że ich komunikat słowny został zrozumiany. Dzięki informacji zwrotnej rodzic częściej i chętniej wchodzi w interakcję z dzieckiem, co rozwija jego umiejętności komunikacyjne i językowe (Burkhart 2008).
 

POLECAMY

W naturalnym rozwoju komunikacji i języka kluczową rolę odgrywają:

  • przekaz językowy do dziecka,
  • to, co dziecko jest w stanie zrozumieć z naszego przekazu,
  • nasza reakcja na wysiłki komunikacyjne dziecka (Harris 1992, Locke 1995).


Jeżeli jednak ruch malucha nie wpisuje się w społecznie znany wzorzec, komunikacja zaczyna się załamywać.
Jeśli dziecko m.in.:

  • nie nawi...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów

Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 wydań magazynu "Terapia Specjalna"
  • Dostęp do wszystkich artykułów w wersji online
  • ...i wiele więcej!

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI