Niepełnosprawność, kreatywność, twórczość i arteterapia… Bliskoznaczne czy wykluczające?

Zdania psychologów i psychiatrów co do pozytywnych rezultatów obserwowanych u osób, które skorzystały z terapii przez sztukę, są jednoznaczne, co w ostatnich latach pozwoliło na dynamiczny rozwój arteterapii jako nowej dyscypliny. Dowodem na to są liczne publikacje i dane statystyczne, według których już w roku 1939 zostało opublikowanych około 150 prac naukowych, natomiast do roku 1965 ich liczba wzrosła do około 7000 prac dotyczących wartości diagnostycznej twórczości chorych i wykorzystywania jej w przebiegu terapii (Masgutowa 1997, s. 23).

Wiele koncepcji arteterapeutycznych i teorii ma ścisły związek z naukami psychologicznymi i psychiatrią. Wartościami, jakie wyłaniają się tu na pierwszy plan, są kreatywność, wyobraźnia i ekspresja twórcza, będące główną siłą napędową w sytuacji doświadczania dysfunkcji, w tym niepełnosprawności. Ale także w momencie akceptacji niepełnosprawności, radzenia sobie z jej objawami czy skutkami. Obserwowane w arteterapii zachowania klientów, mające podłoże często traumatyczne związane z brakiem wglądu w siebie, niezdolnością do samoanalizy, werbalizacji przeżywanych stanów lub podszyte lękiem przed zmianą, jaka w sposób mniej lub bardziej świadomy zachodzi w człowieku, są dowodem na skuteczność działań artystycznych podejmowanych w całościowym procesie terapeutyzacji.

Jedną z wielu grup uczestników terapii przez sztukę są osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Osoby z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim stanowią największy odsetek wszystkich niepełnosprawności. Jak podaje literatura przedmiotu, osoby te często cechuje niska zdolność myślenia abstrakcyjnego, brak umiejętności syntetycznego ujmowania zdobytych wiadomości, a także niedojrzałość procesów emocjonalnych. Obniżeniu może ulec ciekawość poznawcza, a także umiejętność skupienia uwagi. Obserwuje się również wiele ograniczeń, które utrudniają rozwój społeczny. Proces dojrzewania społeczno-moralnego w ni...