Autor: Izabela Fornalik

Czy zdarza się, że Twój uczeń lub podopieczny z niepełnosprawnością intelektualną lub ze spektrum autyzmu nie jest w stanie powstrzymać się przed wykonywaniem określonej czynności, mimo że jego zachowanie budzi dezaprobatę osób z otoczenia? Czy podczas prób przerwania owej czynności, np. uporczywego mycia rąk, zdrapywania naklejki z kolejnego opakowania, sprawdzania, czy drzwi są zamknięte, dotykania jakiegoś przedmiotu, wielokrotnego poprawiania pisanych liter, czy też liczenia w myślach, albo zadawania tego samego pytania itp., uczeń reaguje niepokojem, a może nawet zachowaniami agresywnymi? Jeśli tak, może to oznaczać, że występują u niego zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Jak je zatem właściwie zidentyfikować i odróżnić od innych zaburzeń? Jaka pomoc powinna być udzielona uczniowi zarówno w domu, jak i w placówce? A może niezbędne będzie wsparcie psychoterapeutyczne?

Wielu specjalistów jest zdania, iż rodzice osób z niepełnosprawnością intelektualną czy spektrum autyzmu unikają tematów związanych z seksualnością własnych dzieci, a tym samym wspierania tej sfery ich życia. Z pewnością jest ono w jakiejś części prawdziwe, bowiem odnosi się do pewnej grupy rodziców. To po pierwsze. Po drugie, warto zastanowić się, co sprawia, że tak się dzieje?

Jak reagować na przejawy seksualności? Jak podejmować rozmowy na tematy seksualne? Jaką wiedzę przekazać małemu dziecku?

Byłoby, bowiem rzeczą bardzo pomocną, gdyby ludzie mówili więcej o śmierci i umieraniu jako nieodłącznych zjawiskach życia, tak jak nikt się nie waha mówić o tym, że jakaś kobieta oczekuje dziecka. 
(Kűbler-Ross, 1998) 

W artykule zawartym w poprzednim numerze czasopisma „Terapia Specjalna…” zaprezentowałam kolejne kroki w postępowaniu diagnostycznym niezbędnym w sytuacji, gdy u podopiecznego lub ucznia pojawiają się zachowania autoseksualne. Zebranie tak szczegółowych danych jest konieczne, aby zobaczyć owo zachowanie w szerszym kontekście, a także ustalić, jaka jest przyczyna masturbacji u konkretnej osoby, na ile jej zachowanie narusza normy społeczne (np. odbywa się w obecności innych osób) lub zdrowotne (np. powoduje uszkodzenia) oraz jakie są możliwości osoby w zakresie ewentualnej modyfikacji zachowania.

Niniejszym artykułem pragnę rozpocząć cykl tekstów, które dotyczą zachowań o charakterze seksualnym, które przejawiają osoby z niepełnosprawnością intelektualną, a które najczęściej skłaniają rodziców, opiekunów, nauczycieli i terapeutów do szukania specjalistycznej pomocy seksuologicznej. Nazwałam je „zachowaniami problemowymi”, bowiem zazwyczaj w ten właśnie sposób bywają określane przez osoby szukające wsparcia.