Relacje intymne osób z zespołem Aspergera. Jak pomóc w budowaniu związku?

Zbudowanie szczęśliwego, harmonijnego związku, opartego na miłości, w którym oboje partnerzy czerpią satysfakcję z życia seksualnego…, to bez wątpienia marzenie większości ludzi na świecie. Jednak nie aż tak wielu, zarówno tych z diagnozą zespołu Aspergera (ZA), jak i bez niej, ma szansę na jego realizację. To bowiem nie lada wyzwanie, wielki sprawdzian społecznych kompetencji, w tym umiejętności nawiązywania i podtrzymywania znajomości, flirtowania, odnajdowania się w niuansach i zawiłościach ludzkich emocji, rozpoznawania potrzeb drugiego człowieka, osiągania kompromisu…, a do tego jeszcze wszystko to, co wiąże się ze wspólnym doświadczaniem seksu…, no i łut szczęścia, jakim jest przecięcie się dróg z tą „właściwą osobą”.

Sara Hendrickx (2018, s. 216), kobieta z ZA, autorka licznych książek o seksualności osób z ZA, a zarazem żona mężczyzny z ZA, tak pisze o swojej relacji z mężem: „Dla mnie, jako kobiety z autyzmem, nasz związek jest doświadczeniem bez precedensu w skali całego mojego życia, wytchnieniem od przedstawienia wystawianego przeze mnie przed resztą świata, a także miejscem, które szczerze mogę nazwać »domem«. Nie potrafię wyrazić, jak wiele ta relacja zmieniła w moim całym życiu”. Słowa te zarówno dla wielu rodziców nastolatków z ZA, jak i dla samych osób ze spektrum autyzmu mogą stanowić otuchę w chwilach, gdy w ich myśli wkrada się lęk i związane z nim wątpliwości: Czy mój syn/moja córka z ZA skazany/(-a) jest na samotność? Czy ja w końcu spotkam kogoś, kto mnie pokocha? Czy ja kiedykolwiek poczuję smak seksu we dwoje? Kto będzie chciał takiego dziwaka? Czy pomoże mi pani znaleźć dziewczynę/chłopaka? Co jest ze mną nie tak, że nikt mnie nie chce? 

To tylko przykładowe pytania, z którymi spotykam się, pracując z nastolatkami i młodymi dorosłymi z ZA. Jakich udzielić odpowiedzi? Nie zawsze wiem. Mam też świadomość, że nie wszystkim uda się odnaleźć „drugą połówkę”. Ale nadziei nie tracę i nie pozbawiam jej osoby z ZA, lecz staram się pokazywać kolejne stopnie schodów (stanowią je konkretne umiejętności), które mogą zaprowadzić do celu, jakim jest intymna relacja. 

Z tego względu – choć mam świadomość rozległości zagadnienia – w artykule (poza uwagami wstępnymi) koncentruję się przede wszystkim na zaprezentowaniu praktycznych uwag i pomysłów, w jaki sposób zwiększać wiedzę i umiejętności osób z ZA w zakresie budowania związku.

Relacje intymne i zespół Aspergera – kilka uwag na początek

Nie istnieje jeden wzorzec funkcjonowania osoby ze spektrum autyzmu w związku. Na indywidualny kształt danej relacji, poza diagnozą zespołu Aspergera u jednego lub obojga partnerów, składają się przecież także inne czynniki związane z: cechami temperamentu, wcześniejszymi doświadczeniami, wyznawanymi wartościami, uzyskiwanym wsparciem, sytuacją ekonomiczną… i całym mnóstwem innych kwestii. 

Myśląc o związkach osób ze spektrum autyzmu nie należy ograniczać się jedynie do wyobrażenia relacji kobiety i mężczyzny. Osoby z ZA, podobnie jak neurotypowe, mogą być zarówno orientacji hetero-, homo-, jak i biseksualnej, a tym samym szukać partnera odpowiadającego ich orientacji. Niektóre z badań wskazują, że większa część osób z ZA (zwłaszcza płci żeńskiej) w porównaniu z osobami neurotypowymi, opisuje siebie jako osoby biseksualne albo homoseksualne lub ma trudności z określeniem swojej orientacji.

Osoby z zespołem Aspergera zwykle mają swoje pierwsze doświadczenia związane z miłością romantyczną wiele lat później niż ich neurotypowi rówieśnicy. Czasem przez całą adolescencję mogą nie rozumieć, dlaczego ich koledzy zajmują się „tymi sprawami”. Bywa, że dopiero w życiu dorosłym doświadczają uczucia zakochania. Z tego względu źródłem informacji o związku czy seksualności nie są dla nich doświadczenia z rówieśnikami zdobywane w okresie dojrzewania, lecz raczej przekazy medi...