„Kiedy (…) ktoś naprawdę cię słyszy i wcale przy tym nie osądza, nie próbuje brać za ciebie odpowiedzialności ani cię kształtować, jest to cholernie dobre uczucie. (…) Kiedy ktoś mnie wysłucha, mogę zobaczyć swój świat w zupełnie nowym świetle i pójść dalej. To zdumiewające, jak na pozór nierozwiązywalne problemy nagle dają się rozwiązać, gdy ktoś cię słucha. I jak chaos, zdawałoby się, nieuleczalny – osiąga względną klarowność, kiedy zostaniemy wysłuchani”
Carl Rogers
Autor: Monika Jerzyk
Absolwentka Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (kierunek pedagogika specjalna) i Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi. Jest trenerką metody Video Treningu Komunikacji, terapeutką AAC. Wykładowczyni studiów podyplomowych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na kierunku neurologopedia. Opracowała i wprowadza Wczesne Strategie Komunikacyjne w model komunikacji z osobami z głęboką wieloraką niepełnosprawnością. Ideę tę prezentowała wielokrotnie na konferencjach oraz seminariach w Polsce, a także w Belgii, Rumunii i na Ukrainie. Prowadzi cykl szkoleń: „Wprowadzanie komunikacji alternatywnej i wspomagającej u osób z wieloraką niepełnosprawnością” oraz superwizje dla terapeutów. Jest autorką artykułów poruszających tematykę potrzeb komunikacyjnych dzieci z globalnymi trudnościami rozwojowymi. Pasjonatka Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach. Autorka warsztatu „Narzędzia i kompetencje użyteczne w procesie współpracy z rodzicami”, opartego na założeniu, że ludzie najchętniej wdrażają w życie rozwiązania, których są autorami. Terapeutka Stymulacji Bazalnej. Pracuje w Stowarzyszeniu na Tak i prowadzi w Poznaniu Centrum Rozwoju Porozumiewania GADATEK. Obejmuje opieką merytoryczną kilka ośrodków i szkół na terenie całego kraju. Członkini Polskiego Stowarzyszenia Terapeutów Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach. Jest administratorem strony na Facebooku Gadatek Centrum Rozwoju Porozumiewania (https://www.facebook.com/GadatekCentrumRozwojuPorozumiewania/).
Osoby z głęboką wieloraką niepełnosprawnością odbierają innych ludzi poprzez kontakt z ciałem. Wykorzystują swoje ciało do wyrażania siebie i porozumiewania się (FrÖhlich, 2016, strona 9). Rozważania zawarte w artykule są próbą odpowiedzi na pytanie: Czy sygnały na ciele stanowią terapeutyczną modę czy są niezbędnym działaniem komunikacyjnego partnera?
Artykuł opisuje tworzenie strategii wspomagających porozumiewanie się dla czteroletniego chłopca ze złożoną niepełnosprawnością. Borys ma czterokończynowe dziecięce porażenie mózgowe, obniżone napięcie mięśniowe i wodogłowie. Karmiony jest przez przezskórną gastrostomię endoskopową (PEG). Wymaga regularnego odsysania wydzieliny z jamy ustnej. Przedstawiony proces jest efektem trzech spotkań konsultacyjnych z terapeutą AAC, które odbyły się na przestrzeni pięciu miesięcy.
Zaangażowanie rodziny w proces budowania sposobów porozumiewania się z dzieckiem niemówiącym jest kluczowe. Rodzina, której nie udało się znaleźć skutecznego sposobu komunikacji ze swoim dzieckiem, odczuwa rozgoryczenie i zmęczenie różnymi, nieefektownymi oddziaływaniami i często ma poczucie wypalenia. Jakie są zatem kryteria warunkujące skuteczność oddziaływań AAC w środowisku rodzinnym?
Komunikacja z osobami z głęboką, wieloraką niepełnosprawnością najczęściej jest przedsymboliczna, a jej wspieranie stanowi wyzwanie dla terapeutów. Paul Watzlawick, niemiecki psycholog, filozof i teoretyk komunikacji uważa, że już sama fizyczna obecność wystarczy do komunikacji, a w towarzystwie drugiego człowieka każde zachowanie jest komunikacyjne.
