Historia trzech spotkań – proces tworzenia strategii wspomagających porozumiewanie się

Budowanie Indywidualnego Systemu Komunikacyjnego1 dla osoby z głęboką wieloraką niepełnosprawnością2 jest procesem wymagającym złożonych działań3 oraz zaangażowania wielu osób. Wprowadzane wspomagające sposoby porozumiewania się oparte na aktywnym modelu funkcjonowania zmierzają do zwiększenia autonomii dziecka z niepełnosprawnością. Wdrożone pierwsze strategie komunikacyjne4 są podwaliną kolejnych umiejętności komunikacyjnych użytkownika5. 
Analiza zaproponowanych rozwiązań oparta na materiale wideo i tworzonej dokumentacji pozwala na monitorowanie procesu i wyznaczanie kolejnych obszarów oddziaływań. Rozbudowując wdrożone już sposoby wspomagające porozumiewanie się o nowe rozwiązania i sytuacje, zwiększamy komunikacyjną niezależność osoby ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi6. 
Podczas pierwszego spotkania z rodziną dziecka ze złożonymi trudnościami w porozumiewaniu się najważniejsze jest wyłonienie interesujących dla dziecka tematów rozmowy, zidentyfikowanie zachowań komunikacyjnych7, w tym kompleksu ożywienia8 oraz sposobów dostępu do odbioru informacji z otoczenia9 – zmysłów preferowanych na poziomie odbioru. Zebrane informacje pozwalają na zaplanowanie oddziaływań najważniejszych z perspektywy bieżących potrzeb komunikacyjnych dziecka oraz stworzenie strategii wspomagających porozumiewanie się, które rodzice będą wprowadzać w domu.

BORYS – SPOTKANIE I – 120 MINUT

Pierwsze sytuacje komunikacyjne budowane są na bazie aktywności ważnych i przyjemnych dla dziecka. Każde dziecko ma inne preferencje. Niezbędne jest poszukiwanie zabaw i stymulacji istotnych dla danej osoby.
Na podstawie wywiadu z rodzicem i obserwacji, określono obszary zainteresowań chłopca: bajka o śwince Peppie, słuchanie muzyki, słuchanie śpiewu, oglądanie zdjęć bliskich osób, oglądanie nagrań wideo z członkami najbliższej rodziny, rymowanki, dźwięk karuzeli muzycznej, dźwięk kalimby.
Identyfikowanie zachowań komunikacyjnych to proces. Każde spotkanie jest okazją do przyglądania się dziecku i analizowania sposobu informowania o różnych potrzebach. Uważna obserwacja pozwala na rozpoznawanie potrzeb stojących za danym zachowaniem i tym samym przypisywanie mu prawdopodobnych funkcji. Systematyczne nadawanie znaczenia zachowaniom nawykowym porządkuje je i czyni zrozumiałymi dla osób z jego najbliższego otoczenia. Reakcje partnera komunikacyjnego na prezentowane przez dziecko zachowania, prawidłowe odczytanie potrzeb za nimi stojących i natychmiastowe zaspokojenie ich, zwiększa szansę na pojawienie się tych zachowań w przyszłości. Przez widoczną zmianę w ilości i częstotliwości występowania zachowań komunikacyjnych wyraża się rozwój kompetencji w zakresie porozumiewania się. 
Podczas rozmowy z rodzicem oraz obserwacji w trakcie pierwszych aktywności zaproponowanych chłopcu wyłoniono zachowania komunikacyjne, które zostały spisane w profilu komunikacyjnym10.

• Uśmiech – jestem zadowolony, podoba mi się to.
• Płacz – jestem niezadowolony, nie podoba mi się to, mam dość. 
• Płacz pojawiający się w przerwie aktywności – chcę jeszcze.
• Patrzenie na przedmiot/zabawkę – podoba mi się to, interesuje mnie to, chcę to.
• Zamykanie oczu – nie chcę tego, nie podoba mi się to.
• Odwracanie twarzy – nie podoba mi się to.
• Kompleks ożywienia: uśmiech, patrzenie na interesujący obiekt, przyspieszony oddech, duża ilość wydzieliny w jamie ust...