Historia trzech spotkań – proces tworzenia strategii wspomagających porozumiewanie się

Analiza procesu terapeutycznego

Artykuł opisuje tworzenie strategii wspomagających porozumiewanie się dla czteroletniego chłopca ze złożoną niepełnosprawnością. Borys ma czterokończynowe dziecięce porażenie mózgowe, obniżone napięcie mięśniowe i wodogłowie. Karmiony jest przez przezskórną gastrostomię endoskopową (PEG). Wymaga regularnego odsysania wydzieliny z jamy ustnej. Przedstawiony proces jest efektem trzech spotkań konsultacyjnych z terapeutą AAC, które odbyły się na przestrzeni pięciu miesięcy.

Budowanie Indywidualnego Systemu Komunikacyjnego1 dla osoby z głęboką wieloraką niepełnosprawnością2 jest procesem wymagającym złożonych działań3 oraz zaangażowania wielu osób. Wprowadzane wspomagające sposoby porozumiewania się oparte na aktywnym modelu funkcjonowania zmierzają do zwiększenia autonomii dziecka z niepełnosprawnością. Wdrożone pierwsze strategie komunikacyjne4 są podwaliną kolejnych umiejętności komunikacyjnych użytkownika5. 
Analiza zaproponowanych rozwiązań oparta na materiale wideo i tworzonej dokumentacji pozwala na monitorowanie procesu i wyznaczanie kolejnych obszarów oddziaływań. Rozbudowując wdrożone już sposoby wspomagające porozumiewanie się o nowe rozwiązania i sytuacje, zwiększamy komunikacyjną niezależność osoby ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi6. 
Podczas pierwszego spotkania z rodziną dziecka ze złożonymi trudnościami w porozumiewaniu się najważniejsze jest wyłonienie interesujących dla dziecka tematów rozmowy, zidentyfikowanie zachowań komunikacyjnych7, w tym kompleksu ożywienia8 oraz sposobów dostępu do odbioru informacji z otoczenia9 – zmysłów preferowanych na poziomie odbioru. Zebrane informacje pozwalają na zaplanowanie oddziaływań najważniejszych z perspektywy bieżących potrzeb komunikacyjnych dziecka oraz stworzenie strategii wspomagających porozumiewanie się, które rodzice będą wprowadzać w domu.

BORYS – SPOTKANIE I – 120 MINUT

Pierwsze sytuacje komunikacyjne budowane są na bazie aktywności ważnych i przyjemnych dla dziecka. Każde dziecko ma inne preferencje. Niezbędne jest poszukiwanie zabaw i stymulacji istotnych dla danej osoby.
Na podstawie wywiadu z rodzicem i obserwacji, określono obszary zainteresowań chłopca: bajka o śwince Peppie, słuchanie muzyki, słuchanie śpiewu, oglądanie zdjęć bliskich osób, oglądanie nagrań wideo z członkami najbliższej rodziny, rymowanki, dźwięk karuzeli muzycznej, dźwięk kalimby.
Identyfikowanie zachowań komunikacyjnych to proces. Każde spotkanie jest okazją do przyglądania się dziecku i analizowania sposobu informowania o różnych potrzebach. Uważna obserwacja pozwala na rozpoznawanie potrzeb stojących za danym zachowaniem i tym samym przypisywanie mu prawdopodobnych funkcji. Systematyczne nadawanie znaczenia zachowaniom nawykowym porządkuje je i czyni zrozumiałymi dla osób z jego najbliższego otoczenia. Reakcje partnera komunikacyjnego na prezentowane przez dziecko zachowania, prawidłowe odczytanie potrzeb za nimi stojących i natychmiastowe zaspokojenie ich, zwiększa szansę na pojawienie się tych zachowań w przyszłości. Przez widoczną zmianę w ilości i częstotliwości występowania zachowań komunikacyjnych wyraża się rozwój kompetencji w zakresie porozumiewania się. 
Podczas rozmowy z rodzicem oraz obserwacji w trakcie pierwszych aktywności zaproponowanych chłopcu wyłoniono zachowania komunikacyjne, które zostały spisane w profilu komunikacyjnym10.

POLECAMY

  • Uśmiech – jestem zadowolony, podoba mi się to.
  • Płacz – jestem niezadowolony, nie podoba mi się to, mam dość. 
  • Płacz pojawiający się w przerwie aktywności – chcę jeszcze.
  • Patrzenie na przedmiot/zabawkę – podoba mi się to, interesuje mnie to, chcę to.
  • Zamykanie oczu – nie chcę tego, nie podoba mi się to.
  • Odwracanie twarzy – nie podoba mi się to.
  • Kompleks ożywienia: uśmiech, patrzenie na interesujący obiekt, przyspieszony oddech, duża ilość wydzieliny w jamie ust...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów

Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 wydań magazynu "Terapia Specjalna"
  • Dostęp do wszystkich artykułów w wersji online
  • ...i wiele więcej!

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI