W niniejszym artykule przedstawiono spersonalizowane podejście do interwencji AAC, opisując proces tworzenia systemu komunikacyjnego dla chłopca z rzadkim zespołem genetycznym Cri du Chat w ramach czterech początkowych etapów oddziaływań.
Autor: Magdalena Grycman
Dr nauk humanistycznych w zakresie psychologii, dyplomowany neurologopeda, specjalista ds. komunikacji wspomagającej i alternatywnej. Jest założycielem i kierownikiem Samodzielnego Publicznego Ośrodka Terapii i Rehabilitacji dla Dzieci w Kwidzynie. Jest autorką artykułów dotyczących problematyki komunikacji wspomagającej i książek: Porozumiewanie się z dziećmi ze złożonymi zaburzeniami komunikacji. Poradnik nie tylko dla rodziców, Porozmawiajmy, Porozmawiajmy – poradnik dla nauczyciela, Dom malowany, Dom na nowo malowany, Sprawdź, jak się porozumiewam. Ocena efektywności porozumiewania się dzieci niemówiących wraz z propozycjami strategii terapeutycznych, trzech zestawów ćwiczeń pt. „Jedzenie”, „Emocje” i „Ciągi czynności, gry i zabawy” z serii „Program wspomagania kompetencji komunikacyjnej dzieci z ciężkimi zaburzeniami porozumiewania się”, jest współautorem książki Wiem, czego chcę oraz Podręcznego Słownika Terminów AAC – pierwszej w Polsce publikacji, adresowanej do szerokiego grona zarówno specjalistów, jak i rodziców, opiekunów, przyjaciół – osób dzielących codzienność z dziećmi i dorosłymi doświadczającymi trudności w porozumiewaniu się oraz filmów „Mowa twojego dziecka” i „Porozumiewam się, choć nie mówię”. Prowadzi cykl szkoleń z zakresu wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się (AAC): Rozwijanie kompetencji komunikacyjnej u osób ze złożonymi potrzebami komunikacji na podstawie superwizji oraz grupę na profilu społecznościowym Facebook – Wsparcie dla AAC. Wprowadza na terenie całej Polski autorski Model wykorzystywania AAC w praktyce edukacyjnej szkół i rodzin dzieci ze złożonymi potrzebami komunikacji. Jest wykładowcą na różnych uczelniach w Polsce oraz administratorem strony na Facebooku dr Magdalena Grycman (https://www.facebook.com/drMagdalenaGrycman/).
Jak tworzenie oddziaływań wspomagających kompetencje komunikacyjne oparte na modelu aktywnym pozwoliło rozwinąć mowę i autonomię dziecka?
Iga jest uczennicą Niepublicznej Podstawowej Szkoły Specjalnej prowadzonej przez PSONI Koło w Gdańsku. Jest to placówka oparta na filozofii kręgów wsparcia1, która wydobywa talenty i mocne strony uczniów. Głównym jej założeniem jest podejście skoncentrowane na dziecku oraz praca na zasobach i potencjale nie tylko ucznia, ale także rodziny i szkoły. To podejście motywowało i prowadziło nas podczas procesu tworzenia indywidualnego systemu komunikacyjnego2 w trzech poniżej opisanych etapach.
Michał jest uczniem Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Węgorzewie. Ma rozpoznanie medyczne: zespół Lennoxa-Gastauta, autyzm oraz niepełnosprawność intelektualną w stopniu znacznym. Szereg specjalistów opisywało chłopca jako „niemającego intencji komunikacyjnej” oraz „niemającego potrzeby komunikowania się z otoczeniem”. Mama Michała mówiła: „Nic nie przynosi efektu w rozwoju komunikacji mojego syna. Nie wiem już, co robić, nie rozumiem go. Najbardziej chciałabym dowiedzieć się, co go boli”.
Artykuł stanowi trzecią część opracowania, w którym analizujemy rolę kluczowego partnera komunikacyjnego w budowaniu, rozwijaniu i aktywnym uczestnictwie Kuby – 17-letniego użytkownika komunikacji alternatywnej i wspomagającej, którego dotychczasowe dwuletnie doświadczenia modelowania1 przy użyciu komunikatora Mówik2 nie były wystarczające do zaspokojenia potrzeb komunikacyjnych.
Artykuł stanowi drugą z trzech części opracowania, w którym analizujemy rolę partnerów komunikacyjnych w budowaniu aktywnych modeli porozumiewania się osób o złożonych potrzebach w komunikowaniu się1. Niniejszy fragment zawiera opis procesowego nabywania kompetencji komunikacyjnych Norberta (l. 17) oraz rozbudowywania jego indywidualnego systemu na przestrzeni 10 lat.
Artykuł stanowi pierwszą część obszernego (składającego się z trzech części i publikowanego kolejno w grudniu, lutym oraz kwietniu) opracowania, w którym w sposób wielowymiarowy analizujemy rolę partnerów komunikacyjnych w budowniu modeli aktywnych osób o złożonych potrzebach w komunikowaniu się1. Szczegółowy opis sposobów i etapów przygotowywania kluczowych partnerów komunikacyjnych w procesie nabywania kompetencji komunikacyjnych Ksawerego i Marcela stanowi treść niniejszego artykułu. Stawiane przez autorki pytania tworzą podstawę metodyczną każdej części publikacji.
Dyscypliny nauki i praktyki pedagogicznej, opierając się na wieloletnich doświadczeniach, wypracowały własne procedury oceny poznawanych zjawisk. Na przykład podczas prowadzonej diagnozy logopedycznej istnieje określony sposób postępowania badawczego oparty na danych z obserwacji, wywiadu oraz prób i testów językowych. Na tej podstawie opisuje się umiejętności w tym obszarze oraz przewiduje ich tendencje rozwojowe.
Zaangażowanie rodziny w proces budowania sposobów porozumiewania się z dzieckiem niemówiącym jest kluczowe. Rodzina, której nie udało się znaleźć skutecznego sposobu komunikacji ze swoim dzieckiem, odczuwa rozgoryczenie i zmęczenie różnymi, nieefektownymi oddziaływaniami i często ma poczucie wypalenia. Jakie są zatem kryteria warunkujące skuteczność oddziaływań AAC w środowisku rodzinnym?
