„Wiem, co boli” – tworzenie oddziaływań wspomagających kompetencje komunikacyjne oparte na modelu aktywnym

Budowanie relacji z komunikacyjnym partnerem stanowiło bazę pierwszych oddziaływań. Poszukiwano aktywności oraz strategii działania, w których chłopiec rozwijałby model aktywny. Funkcjonowanie w komunikacyjnej relacji doskonalono podczas zabawy w rybki[1]. Działania naprzemienne utrudniały zachowania Michała, takie jak: dmuchanie, zgrzytanie zębami, niekontrolowane ruchy ciała i rąk, nadmierna ruchliwość. Za pomocą skali identyfikującej kompetencje komunikacyjne określono wyjściowy poziom umiejętności przekazywania informacji, budowania wypowiedzi, funkcjonalnego współgrania z rozmówcą oraz ogólnego nastawienia i motywacji do komunikacji (Grycman, 2020). 
W tworzeniu oddziaływań wspomagających kompetencje komunikacyjne kluczowe jest podejście procesowe. Warunkuje ono efektywność wdrażanych oddziaływań. „Proces” jest pojęciem nadrzędnym i należy go rozumieć jako zbiór działań uporządkowanych w czasie oraz przestrzeni, które prowadzą do uzyskania pożądanego efektu (Grycman i in., 2020 za: Szczepańska, 2011, s. 107). Proces nabywania kompetencji Michała czytelnicy mogą prześledzić, oglądając filmy pod linkami załączonymi do każdej strategii AAC[2]. 

Etap I oddziaływań wspomagających kompetencje komunikacyjne Michała

Indywidualny system komunikacji[3]

1. Ocena efektywności porozumiewania się (Grycman, 2015) 
Przekaz informacji: 0,25 – Michał zwraca na siebie uwagę poprzez podchodzenie do dorosłego, ciągnięcie za rękę, chwytanie go za dłoń i wskazywanie na pożądany przedmiot/miejsce, do którego chce podążyć.
Budowanie wypowiedzi: 0,5 – Występuje kilka zachowań komunikacyjnych, odczytywanych i nadinterpretowanych przez partnera jako prośba o przedmiot/aktywność. 
Funkcjonalne współgranie z rozmówcą: 0,25 – Przy sprzyjającej kondycji psychofizycznej możliwe jest uzyskanie krótkich chwil współgrania z rozmówcą. 
Ogólne nastawienie i motywacja do komunikacji: 0,5 – Sytuacje komunikacyjne są aranżowane przez partnera, sporadyczne inicjatywy użytkownika. 
Średnia umiejętność porozumiewania się: 0,38 – Określa niską skuteczność porozumiewania się.

2. Identyfikowanie tematów motywujących Michała do podejmowania aktywności i rozmów
Mama Michała poinformowała nauczycieli, że syn lubi słuchać piosenek dla dzieci. Obserwowała, że gdy włącza mu piosenkę, chłopiec na kilka sekund przystaje i zerka w kierunku źródła dźwięku. Jego zainteresowania stały się podstawą planowania oddziaływań wspomagających porozumiewanie się. 
Adekwatne i powtarzalne działania wspomagające partnerów, polegające na dostrzeganiu i interpretowaniu wysyłanych przez Michała komunikatów, pozwoliły na zaplanowanie aktywności słuchania piosenki. Stosowanie przez partnera przekazu wspomaganego poprzez wykonywanie gestu „słuchać”. Dotykanie lewego ramienia przed rozpoczęciem aktywności, dotykanie ręki Michała, gdy ma włączyć klawisz spacji – aktywujący fragment piosenki – stanowiło początek oddziaływania. Konsekwentne używanie sygnałów dotykowych pozwoliło Michałowi przewidywać, 
co się za chwilę wydarzy. Wprowadzenie dodatkowych narzędzi, takich jak laptop, filcowa podkładka oraz znaków graficznych „jeszcze”, „koniec”, „Psotna kóz...