Interdyscyplinarne zastosowanie treningu zapachowego w terapii oralno-awersyjnych zachowań żywieniowych u dzieci

Podstawy neurobiologiczne i sensoryczne treningu zapachowego

Zmysł węchu jest unikalny pod względem anatomicznym – informacje zapachowe są przekazywane bezpośrednio do struktur limbicznych, w tym ciała migdałowatego i hipokampu, odpowiedzialnych za emocje, pamięć i reakcje motywacyjne. Powoduje to, że bodźce zapachowe mogą aktywować reakcje afektywne szybciej niż bodźce wzrokowe czy słuchowe, co tłumaczy ich silny wpływ na zachowania żywieniowe i odruchy oralne. Trening zapachowy polega na systematycznej ekspozycji na zestaw czterech zapachów o różnych profilach (np. róża, cytryna, eukaliptus, goździk) w celu stymulacji receptorów węchowych i reorganizacji centralnych szlaków przetwarzania olfaktorycznego. Badania potwierdzają plastyczność ośrodkowego układu nerwowego w zakresie funkcji węchowych – poprawa percepcji zapachowej wiąże się ze wzrostem objętości istoty szarej w korze oczodołowo-czołowej i zakręcie hipokampu. W kontekście terapii dzieci z zaburzeniami oralnymi, stymulacja zapachowa może wpływać na układ autonomiczny, obniżając napięcie emocjonalne i zwiększając tolerancję sensoryczną w obrębie jamy ustnej. Zmysł węchu odgrywa zasadniczą rolę w percepcji smaków, emocji i zachowań żywieniowych. W przeciwieństwie do innych modalności sensorycznych droga węchowa omija wzgórze i kieruje się bezpośrednio do struktur układu limbicznego – ciała migdałowatego, hipokampu i zakrętu obręczy – co warunkuje wyjątkowo silne powiązania między zapachami a emocjami i pamięcią. Bodźce olfaktoryczne mogą w ułamku sekundy wywołać reakcje emocjonalne, modulować napięcie autonomiczne oraz wpływać na wybory żywieniowe.

Neurobiologia węchu

Receptory węchowe zlokalizowane w nabłonku węchowym jamy nosowej są neuronami dwubiegunowymi, które odnawiają się przez całe życie, co stanowi wyjątkową właściwość układu ne...