Proces wspierania kompetencji komunikacyjnych Jakuba rozpoczął się w 2022 r., gdy chłopiec miał 6 lat. Przez ponad trzy lata kluczową rolę w działaniach odgrywali rodzice – Anna i Dawid. Na początku, aby zwiększyć prawdopodobieństwo inicjowania komunikacji, tworzyliśmy wysoce angażujące sytuacje. Organizowaliśmy wiele pozytywnych i udanych doświadczeń, które miały na celu budowanie motywacji Kuby do rozwijania kompetencji komunikacyjnych. Przebieg tych działań został szczegółowo opisany w niniejszym artykule. Wypowiedzi rodziców dokumentują postępujący rozwój niezależności chłopca.
Pierwsze interwencje AAC realizowane były w gabinecie terapeutycznym oraz w domu rodzinnym. Z czasem zakres oddziaływań został poszerzony o środowisko edukacyjne – Przedszkole Publiczne nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi w Krapkowicach.
DIAGNOZA MEDYCZNA: Zespół Cri du Chat, niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim.
W procesie obserwacji wyłoniono poszczególne potencjały chłopca; zebrano je w tabeli 1.
Na podstawie obserwacji uczestniczącej oraz wywiadu z rodziną zidentyfikowano bariery komunikacyjne5 Jakuba w następujących obszarach rozwojowych:
- emocjonalno-motywacyjnym: nadpobudliwość, niepokój, impulsywność, porywczość, wysoki poziom drażliwości, częste napady złości, zachowania autoagresywne (gryzienie się, uderzanie głową w przedmioty, drapanie, szczypanie);
- poznawczym: trudności z utrzymaniem uwagi na jednej czynności, przerzutność uwagi, skłonność do fiksacji na silnych bodźcach;
- motorycznym: wzmożona aktywność ruchowa oraz nasilone potrzeby w zakresie stymulacji okolic orofacjalnych (nadmierne ślinienie się, wkładanie przedmiotów do ust, gryzienie);
- percepcyjnym: nadwrażliwość na bodźce słuchowe, szczególnie głośne dźwięki;
- społecznym: występowanie zachowań agresywnych w odpowiedzi na niezaspokojenie natychmiastowych potrzeb, brak umiejętności oczekiwania na swoją kolej, ograniczone doświadczenia w relacjach z partnerem komunikacyjnym;
- komunikacyjnym: niewystarczające zasoby komunikacyjne (takie jak znaki manualne czy wokalizacje) oraz ograniczone doświadczenia w interakcji z partnerem komunikacyjnym.
Fot. 1. Jakub z rodzicami Źródło: zbiory własne.
Tabela 1. Zidentyfikowane zasoby2 Jakuba
| Zasoby | |
| Osoby o ZPKom |
Poznawcze: dobrze rozwinięte umiejętności rozumienia mowy werbalnej, dobra znajomość nazw, np. zwierząt, kolorów, instrumentów, postaci z bajek i książek Wokalizacje3: „Ba” – babcia, bajka, bach (coś spada); „Gu” – królik Bing, zając; „Pe” – świnka Peppa, „Ma” – mama, pojawia się w sytuacjach kryzysowych, „Daj, Taj taj” – kaczka, „Ga” – pociąg Gabryś Ruchowe: manualna zdolność do obsługi pomocy komunikacyjnych (gest wskazywania). Znajomość gestów Makaton4 („pa”, „jeszcze”, „koniec”) Zmysłowe: duża spostrzegawczość wzrokowa |
| Środowiska rodzinnego |
Emocjonalno-społeczne: gotowość rodziców do współdziałania z terapeutą AAC według opracowanych strategii AAC, motywacja do komunikacji ze swoim dzieckiem \ Poznawcze: znajomość gestów manualnych Makaton, np. „jeszcze”, „koniec”, „jeść”, „pić”, „bawić się”, „lepić”, „dom”, „kot”, „pies”, „auto”, „pociąg”. Podjęte wcześniejsze próby wprowadzania AAC na terenie przedszkola i na zajęciach logopedycznych, przygotowywanie książek komunikacyjnych |
| Najbliższego otoczenia Przedszkola Integracyjnego | Poznawcze: chęć poznawania wiedzy z zakresu AAC, szkolenia kadry |
Źródło: opracowanie własne
Tabela 2. Preferowane przedmioty i aktywności oraz sposoby spędzania czasu przez Jakuba
| Atrakcyjne zabawki i przedmiot |
|
| Sposoby spędzania czasu z innymi osobami |
|
| Sposoby spędzania czasu w samotności |
|
Źródło: opracowanie własne.
TWORZENIE INDYWIDUALNEGO SYSTEMU KOMUNIKACYJNEGO KUBY OPARTEGO NA MODELU AKTYWNYM. CZTERY KLUCZOWE ETAPY ODDZIAŁYWAŃ
Model aktywny6 jest koncepcją tworzenia indywidualnego systemu komunikacji, opracowaną na gruncie polskim i opublikowaną w publikacji zbiorczej w 2020 r.
Model aktywny nie jest formą terapii, jest wspieraniem rozwoju osoby w obszarze kompetencji komunikacyjnych i społecznych w celu poprawy jakości życia osoby i jej najbliższego środowiska.
Ukazuje składowe indywidualnych systemów komunikacji, dostosowane do unikalnych potrzeb osób o ZPKom, publikując różne studia przypadków.
ETAP I – IDENTYFIKOWANIE TEMATÓW MOTYWUJĄCYCH KUBĘ DO PODEJMOWANIA AKTYWNOŚCI I ROZMÓW W ODNIESIENIU DO KONKRETNYCH PRZEDMIOTÓW
Zainteresowania Kuby stały się podstawą do pl...
Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- 6 wydań magazynu "Terapia Specjalna"
- Dostęp do wszystkich artykułów w wersji online
- ...i wiele więcej!
