Partnerzy komunikacyjni osób o złożonych potrzebach w komunikowaniu się. Rozważania wokół kompetencji, umiejętności i postaw

Kuba nie stosował oprogramowania do wyrażania myśli, uczuć, komentowania, zadawania pytań czy nawiązywania relacji społecznych. Nie posiadał zatem systemu ani żadnej strategii wspomagającej, która minimalizowałaby jego trudności w porozumiewaniu się i tym samym pozwalała na uczestnictwo w życiu społecznym. Spektrum autyzmu, w którym rozwija się Kuba, oraz wyzwania na poziomie rozumienia mowy, a także w nawiązywaniu relacji u tej grupy osób są znacznie utrudnione, co podkreśla wielu autorów (Roman-Lantzy, 2019; Lueck Dutton, 2015). 
Tym bardziej istotne – z punktu widzenia terapeutek AAC – wydaje się nam poszukiwanie odpowiedzi na poniższe pytania: 

• Jakie cele w zakresie budowania indywidualnego sposobu porozumiewania się są najważniejsze dla 17-letniego mężczyzny, jego najbliższych partnerów komunikacyjnych – mamy i siostry – oraz jakie oddziaływanie wspomagające, jako pierwsze, zaproponować?
• Jakimi sposobami i za pomocą jakich narzędzi zapewnić osobie z wyzwaniami bardziej przewidywalne codzienne życie oraz dostępne sposoby do wyrażania swoich potrzeb?
• Jak motywować Kubę i jego mamę do podjęcia ponownego trudu związanego z poszukiwaniem i budowaniem efektywnego sposobu porozumiewania się?
• Jak uczyć Kubę zaangażowania w komunikację z partnerem? Na jakim etapie sytuacji komunikacyjnej partner ma zastosować kluczowe słowa? 
• Czy pola dynamiczne zawarte w urządzeniu Mówik mają zawierać pojedyncze słowa czy komunikaty całościowe?
• Jak oraz opierając się na jakich codziennych, funkcjonalnych kontekstach społecznych, uczyć Kubę wielomodalnego sposobu porozumiewania się z otoczeniem? Jak zapewnić młodemu mężczyźnie aktywne uczestnictwo i sprawstwo w interakcjach międzyludzkich? 
• Kiedy wzmacniać gesty i z jakich zachowań tworzyć komunikacyjny kod? 
   

MG: Odpowiadając na potrzeby i oczekiwania mamy, dotyczące głównie budowania relacji z synem oraz syna z osobami najbliższymi, uczenia wykorzystywania AAC w różnych sytuacjach społecznych, a także analizując przesłane filmy wideo (na jednym z nich Kuba z zainteresowaniem oglądał z siostrą obrazki), zaplanowałam i opisałam pierwsze oddziaływanie. 
Do sytuacji komunikacyjnej wprowadziłam pięć par obrazkowych memo. Utworzyłam tablicę dynamiczną3 w Mówiku, zawierającą słowa i wyrażenia wpływające na przebieg lubianej gry. Wyróżniłam kluczowe słowa partnera komunikacyjnego. Mama nazywała uczestników sytuacji, mówiąc: Mama zaczyna lub Teraz Twoja kolej, a następnie aktywowała pola dynamiczne z komunikatami „mama” i „Kuba”. Uczyła syna aktywnego zachowania podczas gry: dotykała kolejno dwóch kartoników memo, a następnie mówiła: To i to jest takie samo. Te same słowa aktywowała na komunikatorze Mówik, by w efekcie uruchomić komunikat: Zabieram, mam punkt. W celu ułatwiania Kubie rozumienia komunikacyjnych treści stosowała przekaz wspomagany za pomocą uruchamiania symboli w komunikatorze. W sytuacji, gdy Kuba tracił uwagę, przywoływała go słowami: Zobacz, odwracam dwie karty. Jednocześnie pokazywała dwa palce, by wspomóc rozumienie mowy. Po odłożeniu pary memo mówiła: Teraz Twoja kolej i oczekiwała na działanie syna. Kuba miał czas, by przetworzyć kierowane do niego komunikaty i uczył się na nie reagować. Zaplanowany schemat postępowania stanowił plan komunikacyjnej wymiany zdań. Podpowiedzi mamy...