Sygnały na ciele – geneza, teoria, praktyka

Terapeutyczna, edukacyjna i rodzinna codzienność osób z głęboką wieloraką niepełnosprawnością2 bywa wypełniona chaosem, niepewnością, brakiem stałości i przewidywalności. W konsekwencji ich potrzeby, 
m.in. godności, szacunku, aktywności oraz uczestnictwa, nie zostają zaspokojone.
Mnogość podejmowanych działań pielęgnacyjnych i usprawniających, a także wyznaczonych celów oraz wynikający z nich pośpiech nie sprzyjają budowaniu komunikacyjnej relacji. 
Zróżnicowane formy opieki, za każdym razem nowe twarze, nowi ludzie, wkraczający w życie osoby z głęboką wieloraką niepełnosprawnością na mocy swojej kompetencji zawodowych, a nie na mocy jej indywidualnego wyboru stanowią część jej przeżyć (FrÖhlich 2013, s.21).  
Osoby z głęboką wieloraką niepełnosprawnością:

• odbierają innych ludzi poprzez ciało i kontakt z ciałem,
• potrafią swoim ciałem zbierać i wartościować doświadczenia,
• wykorzystują swoje ciało do komunikowania o swoich potrzebach i emocjach (FrÖhlich 2016, s. 9).

Ta grupa osób doświadcza wielu trudności w zakresie porozumiewania się z otoczeniem. Ich możliwości zarówno przekazywania, jak i odbioru informacji są znacznie ograniczone. Budowanie komunikacyjnej relacji jest wyzwaniem dla partnerów.
Niepełnosprawność sama w sobie wzmaga potrzeby, jednak często uniemożliwia również ich adekwatne zaspokajanie. Osoby z głęboką wieloraką niepełnosprawnością najczęściej nie są w stanie samodzielnie wypracować strategii, które pozwoliłyby im uniknąć głodu, pragnienia czy bólu (FrÖhlich 2013, s. 23).
Naukę efektywnego sposobu nadawania i odbierania informacji umożliwia tworzenie strategii wspomagających, czyli zaplanowanych, opisanych i systematycznie powtarzanych sytuacji komunikacyjnych. W strategiach tych szczegółowo muszą zostać określone obszary aktywności partnera komunikacyjnego.
Adekwatne i powtarzalne działania wspomagające partnera warunkują szansę na pomyślną interakcję z użytkownikiem AAC4. Jego rola polega m.in. na dostrzeganiu i interpretowaniu wszelkich celowo i mimowolnie nadawanych komunikatów oraz adekwatnym reagowaniu na nie. Rozpoznawanie i odpowiednia interpretacja nawet najdrobniejszych sygnałów płynących od osoby ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi5 sprawia, że ma ona szansę dostrzec zależność między swoim zachowaniem a reakcją partnera (Książek 2003, s. 71).
Jedną z równie istotnych wspomagających aktywności partnera jest stosowanie przekazu wspomaganego6. 
Obniżony poziom rozumienia mowy sprawia, że dla wielu osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi słowa nie są dominującym nośnikiem informacji. Dodatkowo uszkodzenia zmysłów sprawiają, iż informacje docierające z otoczenia mogą...