Autoagresja osób z niepełnosprawnością intelektualną. jak sobie z nią radzić? Skuteczne metody terapeutyczne

Opisane przykłady zachowań agresywnych pochodzą z moich doświadczeń w pracy z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną. Repertuar zachowań jest bardzo duży – od samookaleczeń, przez potrzebę poszukiwania bólu, aż do odmawiania jedzenia, prowadzącego do skrajnego wycieńczenia organizmu. Zachowania przedstawione w niniejszym artykule dotyczą osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim i umiarkowanym oraz ze spektrum autyzmu, współtowarzyszącego niepełnosprawności intelektualnej.

Czym jest niepełnosprawność intelektualna?

W Polsce obowiązuje klasyfikacja niepełnosprawności intelektualnej opracowana przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne: ICD-10.

Zgodnie z nią niepełnosprawność intelektualna to zahamowanie lub niepełny rozwój umysłowy. Wyraża się ona przede wszystkim w upośledzeniu umiejętności poznawczych, motorycznych i społecznych. Niepełnosprawność intelektualna może występować samodzielnie lub z innymi zaburzeniami psychicznymi i fizycznymi.

Według klasyfikacji ICD-10 wyróżniamy cztery stopnie niepełnosprawności intelektualnej: lekki, umiarkowany, znaczny i głęboki.

Między poszczególnymi stopniami występują istotne różnice w zakresie funkcjonowania intelektualnego, co wiąże się z umiejętnością przetwarzania bodźców i funkcjonowaniem emocjonalnym oraz społecznym.

Dziecko, które swoim zachowaniem i poziomem funkcjonowania poznawczego odbiega od swoich rówieśników, kierowane jest do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Tam poddawane jest testom, na podstawie których określany jest poziom jego rozwoju intelektualnego. W Polsce do badania poziomu inteligencji używa się Skali Inteligencji Stanford-Binet.

To specjalistyczny test oceniający zdolności oraz funkcjonowanie jednostki. Badanie to umożliwia zdiagnozowanie zaburzenia rozwojowego oraz wybitnych zdolności u dziecka. Pozwala ono także poznać mocne i słabe strony dziecka, aby pomóc nauczycielom oraz terapeutom opracować jego indywidualną ścieżkę edukacyjno-terapeutyczną.

Bywa, że uzyskane wyniki testów nie są adekwatne do faktycznego poziomu funkcjonowania badanego. Dzieje się tak, gdy dziecko odmawia współpracy, ma znaczne trudności komunikacyjne, bądź niepełnosprawność intelektualna jest sprzężona z inną dysfunkcją (słuchu, wzroku, zaburzeniami zachowania, spektrum autyzmu itp.).

Czy to na pewno jest zachowanie autoagresywne?

Autoagresja jest zjawiskiem szeroko opisywanym w literaturze z zakresu psychopatologii. Zamiennie nazywana jest samouszkodzeniem, samozniszczeniem, samookaleczeniem, autodestrukcją. Ze względu na szeroki zakres tego pojęcia istnieje wiele definicji tego zjawiska. Najszersza z nich mówi, że autoagresja to każde zachowanie prowadzące do fizycznego uszkodzenia własnego ciał...