Bajkoterapia i biblioterapia jako metody wspierające terapię

Spotkanie z bohaterami opowieści może przyczynić się do kształtowania zasobów psychospołecznych, dzięki którym czytelnik redukuje napięcia i stany psychiczne zakłócające dobrostan¹. Co więcej, spotkanie z książką wzbogaca świat wewnętrzny, duchowy, porusza emocjonalnie, relaksuje i przynosi wytchnienie od codzienności. Dodatkowo, o czym w praktyce terapeutycznej czasem się zapomina, rozwija zmysł estetyczny i wzbogaca czytelnika kulturowo.

Lecznicze oddziaływanie literatury nie jest jednak odkryciem świata nowoczesnego. Od kiedy tylko człowiek zapisywał swoje myśli w zwartej formie, którą dzisiaj nazywamy książką, wiedziano,że spotkanie z opowiadaną historią przynosi ukojenie, podnosi na duchu, dostarcza przeróżnych przeżyć i nie tylko. Niemniej jednak dopiero w XX w., a dokładniej w 1949 r. Caroline Shrodes jako pierwsza opublikowała naukowe rozważania dotyczące biblioterapii (choć samo słowo „biblioterapia” pojawiło się już w 1916 r. w czasopiśmie „Atlantic monthly”, a w 1920 r. trafiło jako odrębne hasło do Oxford English Dictionary). Autorka zwróciła uwagę na powiązanie między przeżyciami estetycznymi a psychologią, gdyż w obu przypadkach człowiek poszukuje drogi powrotnej z marzeń do rzeczywistości². 

Autorka Bautsz-Sontag (1994), która współcześnie zajmuje się biblioterapią wyróżnia teksty, które dzielą się na „bajkoterapeutyczne”, „ekspresyjne” i „psychologiczno-bettelheimowskie”. Wskazane sposoby ujęcia dzieł wykorzystywanych w terapii, choć są wyraźnie rozróżnione, mogą się przenikać i wzajemnie uzupełniać³. 

Cele bajek terapeutycznych 

Bajki terapeutyczne są tworzone w celu usprawniania rozwoju, co stanowi kwintesencję zamysłu biblioterapeutycznego. Przygotowywane są przez terapeutów, psychologów lub pedagogów i ich fabuła zbudowana jest na problemie, z którym zmaga się konkretne dziecko, np. na lęku, konfliktach wewnętrznych, samoocenie, relacji z innymi, rozumieniu i identyfikowaniu emocji itp. Choć bajka terapeutyczna może być fantastyczna, jej treść konfrontuje się z wewnętrznymi przeżyciami konkretnego dziecka. Przez poznawanie doświadczania głównego bohatera podopieczny uczy się nazywania i rozumienia swoich emocji, znaczenia sytuacji oraz radzenia sobie z nią. Dodatkowym walorem tego rodzaju utworu jest metaforyczne i symboliczne wskazywanie znaczeń o charakterze terapeutycznym, które oddziałują na dziecko na poziomie nieświadomym. 

Bajkoterapię, która przeznaczona jest do pracy z najmłodszymi (rekomenduje się w wieku od 4 do 9 lat), a także z osobami z niepełnosprawnością intelektualną i autyzmem, Molicka określa jako działanie terapeutyczne, które opiera się na stosowaniu materiałów czytelniczych (tj. ba...