Drama pedagogiczna w socjoterapii osób z niepełnosprawnością intelektualną i spektrum autyzmu

Drama – terminy, pojęcia, metody

Słowo „drama” pochodzi z języka greckiego (gr. drama dopełniacz: dramatos) i oznacza w nim „działanie”, „akcję”. Analizą dramy jako wspólnego działania artysty i obywateli greckich zajmował się już Arystoteles, który bronił jej jako szczególnej formy zbiorowej ekspresji myśli, postaw i emocji, umożliwiającej społeczności oczyszczenie (katharsis) z poczucia winy i trwogi (Galewicz 2002). 

Pojęcie dramy wykracza jednak poza tradycyjne rozumienie teatru i zasadniczo nie powinniśmy utożsamiać dramy bezpośrednio z teatrem (Jagiełło-Rusiłowski 2007). W definicji J. Neelandsa, który zamiennie z dramą stosuje słowo teatr, jest to „bezpośrednie doświadczanie wspólne dla osób, które używają wyobraźni i zachowują się jakby byli kimś innym, działali w innym czasie i przestrzeni” (Neelands 2008). Taka szeroka definicja obejmuje wszystkie formy twórczego zachowania naśladowczego od spontanicznej zabawy dziecka w dom, sklep czy grania ulubionego zwierzątka, która w późniejszym życiu przekłada się na próby „odgrywania” trudnych rozmów czy też wydarzeń. 

Drama jest czymś w rodzaju „ćwiczenia życia” (Way 1987). Daje możliwości próbowania określonych działań bez negatywnych skutków w realnym świecie. Pozwala spojrzeć na siebie w określonych sytuacjach, na własne emocje i przeżycia w bezpiecznej perspektywie. Ta perspektywa natomiast może zachęcać do zmiany tego, co dostępne i możliwe. 

Jeden z głównych twórców dramy, Augusto Boal określa dramę jako zorganizowane działanie, które przez symbole i konwencje pozwala na jednoczesną aktywność i swobodne przechodzenie ze świata realnego do fikcyjnego i na odwrót (Boal 1995). Możemy tym samym, dzięki dramie, pracować nad problemami czy też zachowaniami w komfortowych warunkach „bycia na niby” z jednoczesną możliwością przenoszenia określonych mechanizmów zachowań do prawdziwego życia, odnosić je do sytuacji, których doświadczamy czy jakie przeżywamy. 

Nieścisłości w terminologii dramy

W literaturze przedmiotu można spotkać wiele przymiotników czy przedrostków określających dramę: twórcza (właściwa), rozwojowa, dziecięca, procesualna, badawcza, edukacyjna, improwizacyjna, szkolna (klasowa), inte...