Efektywność zooterapii w usprawnianiu funkcjonowania osób z zespołem Downa

Terapia z udziałem zwierząt jako metoda wspierająca

Zwierzęta są wiernymi towarzyszami życia człowieka. Charakteryzują się bogatą i harmonijną uczuciowością. Według Antoniego Kępińskiego (2002) obserwacja ich zachowania może wskazywać na to, iż mają „sumienie czy poczucie winy, wstydu, lęku przed karą”. Te m.in. właściwości zwierząt sprawiają, iż przebywanie z nimi ma pozytywny wpływ na ciało i psychikę człowieka. Fakt ten uświadamiano sobie już w czasach starożytnych. Hipokrates wskazywał na dobroczynny wpływ jazdy konnej na sprawne funkcjonowanie organizmu człowieka. Jednak dopiero w połowie XX w. powstały bardziej uporządkowane obserwacje dotyczące wpływu zwierząt na funkcjonowanie osób w różnym wieku oraz z różnym stanem zdrowia i sprawności. Za pioniera terapii z udziałem zwierząt uważa się amerykańskiego psychiatrę Borisa M. Levinsona, który zaobserwował, że towarzyszący mu w gabinecie pies rasy labrador ułatwiał mu kontakt z pacjentem (za: Girczys-Połedniok i in., 2014). Spośród innych osób, które przyczyniły się do rozwoju terapii z udziałem zwierząt, można wymienić amerykańskich psychiatrów Sam i Elizabeth Corsonów, którzy opracowali zasady stosowania tej metody w leczeniu pacjentów z problemami zdrowia psychicznego i prowadzili ją w szpitalu w Ohio, uzyskując pozytywne efekty. We Francji weterynarz Ange Condoret prowadził zajęcia terapeutyczne z udziałem zwierząt domowych. Ważnym wydarzeniem dla rozwoju hipoterapii było zdobycie przez duńską amazonkę srebrnego medalu na olimpiadzie w Helsinkach w 1952 r. Liz Hartel zmagała się ze skutkami przebytego polio, a dzięki jeździe konnej jej stan zdrowia znacząco się poprawił (Sobuś, Łagan, 2010).

Terapia z udziałem zwierząt jest nazywana zooterapią lub animaloterapią. Jest ona stosowana jako wspomagająca inne terapie lub będąca ich składową. Przyjmuje się, iż zarówno właściwości zwierząt, jak i relacji między człowiekiem a zwierzęciem mogą korzystnie wpływać na różne sfery funkcjonowania człowieka. O ważności zooterapii jako techniki wspomagającej leczenie i usprawnianie funkcjonowania różnych grup osób świadczą nie tylko dane obserwacyjne oraz wyniki badań naukowych, ale też to, iż istnieją na świecie (Delta Society) i w Polsce (Polski Związek Zooterapeutów i Przewodników Zwierząt Pracujących, PZZiPZP) organizacje zajmujące się nią. Również Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) pozytywnie odnosi się do stosowania zooterapii we wspomaganiu osób z różnymi problemami zdrowotnymi.

Terapia może przebiegać z udziałem różnych zwierząt, stąd też można wyróżnić poszczególne jej rodzaje. Jak podaje PZZiPZP, istnieją terapie z udziałem ślimaków (aspersoterapia), zwierząt świniowatych (suidoterapia), zajęczaków (lagoterapia), gryzoni (rodoterapia), ptaków (awiterapia), rogatych zwierząt domowych (bowiterapia), osłów (onoterapia), alpak i wiku...