Jak zaplanować wsparcie terapeutyczne dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu i ich rodziców w kontekście relacji rówieśniczych? Z praktyki terapeuty

Od stycznia 2022 r. do Polski oficjalnie weszła nowa klasyfikacja ICD-11, mająca obowiązywać w diagnostyce nozologicznej. Zgodnie z nią zmienią się pewne kryteria rozpoznawania zaburzeń, pojawi się też nowe nazewnictwo. Na osadzenie się nowej nomenklatury mamy jeszcze kilka lat, jednak wśród terapeutów i specjalistów od dłuższego czasu używane jest określenie ASD dla grupy zaburzeń autystycznych. Nawiązując do poruszanego przez mnie w artykule zagadnienia pozwolę sobie opisywać zespół Aspergera, jako, że w systemie szkolnym i dla potrzeb orzecznictwa jest ono aktualnie stosowane. 
Zespół Aspergera charakteryzuje się zazwyczaj trudnościami w funkcjonowaniu w grupie rówieśniczej oraz problemami w dostosowaniu się do obowiązków szkolnych. Zespół ten rozpoznaje się ok. 5. roku życia, jednak zdarza się, że diagnoza zostaje postawiona między 8. a 12. rokiem życia. Przeciętnie rodzice szukają pomocy około 3 lat, a czasami otrzymanie diagnozy może się wydłużyć nawet do 8 lat. Ścieżka diagnostyczna zależy od tego, do jakich specjalistów zostaną skierowani rodzice oraz placówek edukacyjnych, z których korzysta dziecko. Dla rodziców jest czymś naturalnym, że w miarę upływu czasu ich dziecko nabywa umiejętności społeczne niezbędne do nawiązywania i podtrzymywania relacji, zaś u dzieci z zespołem Aspergera uczenie się tych kompetencji bywa procesem trudnym i długim, wymagającym zaangażowania rodziców oraz środowiska przedszkolnego i szkolnego.

Od czego warto rozpocząć pracę? – praktyczne wskazówki 

Zazwyczaj pierwszym etapem mojej pracy jest wywiad diagnostyczny, w którym staram się również skoncentrować na ocenie trudności oraz mocnych stron dziecka i zasobów systemu rodzinnego. Z mojego doświadczenia wynika, że trafiają do mnie rodzice zarówno bezpośrednio po diagnozie, kiedy dziecko jest na etapie okresu przedszkolnego, jak i rodzice dzieci w okresie wczesnoszkolnym, którzy mimo posiadanej diagnozy szukają wsparcia i pomocy z powodu pojawiających się problemów, głównie w obszarze relacji rówieśniczych. Istotnym punktem w planowaniu dalszych oddziaływań terapeutycznych jest spojrzenie rodziców na możliwości nawiązywania przez ich dzieci relacji rówieśniczych, na które składają się funkcjonowanie psychospołeczne dziecka oraz przystosowanie się i zaakceptowanie rozpoznania przez rodziców. Na etapie diagnostycznym staram się również dowiedzieć, jakie informacje mają już rodzice i jak sami postrzegają możliwości wsparcia terapeutycznego oraz jak widzą w nim swoją rolę i czy są gotowi do zmian w systemie rodzinnym. 

Najczęstsze postawy rodziców 

Wśród rodziców, z którymi pracowałam, można wyróżnić kilka postaw, które jednocześnie pomagają mi wyznaczać kierunek i cele w terapii:

1. Rodzice mający już diagnozę oraz informacje na temat zaburzeń wynikających z zespołu Aspergera, chętnie współpracujący w procesie wspierania dziecka.
2. Rodzice w trakcie diagnozy, chętni do współpracy z psychologiem.
3. Rodzice, którzy bezwaru...