Terapia rozwoju i regulacji procesów integracji sensorycznych. Studium przypadku dziecka z zespołem Downa

Dysfunkcje procesów integracji sensorycznej u dzieci z zespołem Downa 

Podłożem dysfunkcji procesów integracji sensorycznej (SI) jest opóźnienie rozwoju psychoruchowego wynikające z zespołu Downa i dotyczy zarówno odbioru, jak i przetwarzania bodźców zmysłowych. Najczęściej obejmują one kilka dezorganizacji widocznych na wszystkich poziomach rozwoju sensorycznego. Wrażenia sensoryczne są odbierane wówczas ze zbyt dużą (nadwrażliwość) lub zbyt małą (podwrażliwość) intensywnością i dotyczą przede wszystkim rejestracji (odbioru) i modulacji (przetwarzania) bodźców przedsionkowo-proprioceptywnych. Dysfunkcje obejmują również system dotykowy, wzrokowy i słuchowy.
Ogólne zaburzenia w funkcjonowaniu układu przedsionkowego objawiają się m.in.:

• obniżonym napięciem mięśniowym w obrębie ciała i aparatu artykulacyjnego,
• nieprawidłowościami w kontroli postawy (umiejętność przyjęcia właściwej pozycji ciała do wykonania zadania ruchowego),
• utrzymywaniem nieprawidłowej postawy ciała,
• słabą równowagą,
• niepewnością grawitacyjną,
• niską współpracą w zakresie obu stron ciała,
• trudnościami we właściwym odbiorze i przetwarzaniu bodźców słuchowych i wzrokowych.

Dysfunkcje w zakresie odbioru bodźców przedsionkowych przy podwrażliwości u dzieci z zespołem Downa objawiają się w szczególności:

• obniżonym napięciem mięśniowym,
• zaburzeniami reakcji posturalnych,
• trudnościami w reakcjach równoważnych,
• słabą koordynacją ruchową.

Zaburzenia w zakresie odbioru i przetwarzania wrażeń przedsionkowych przy nadwrażliwości manifestują się w postaci:

• dysfunkcji w zakresie odczuwania położenia ciała w przestrzeni,
• niepewności grawitacyjnej,
• brakiem odruchu obronnego rąk,
• słabej tolerancji na ruch.

Dysfunkcje w zakresie układu proprioceptywnego dotyczą:

• słabej percepcji ciała,
• trudności w odczuwaniu pozycji ciała w przestrzeni,
• trudności w planowaniu motorycznym.
• Nieprawidłowości w obrębie systemu dotykowego przejawiają się:
• obronnością dotykową (nadwrażliwość na bodźce dotykowe w obrębie ciała lub sfery oralnej),
• nadruchliwością i trudnościami z koncentracją uwagi,
• trudnościami w różnicowaniu wrażeń dotykowych. 

Niewłaściwe funkcjonowanie zmysłu wzrokowego i słuchowego u dzieci z zespołem Downa następuje w wyniku zaburzeń bazowych systemów zmysłowych. Dysfunkcje pracy tych układów są źródłem trudności w rejestracji i modulacji bodźców wzrokowych i słuchowych.
Objawy zaburzeń w układzie wzrokowym to:

• trudności w ocenie odległości,
• niski poziom koordynacji wzrokowo-ruchowej,
• skrócony czas fiksacji,
• słaba separacja ruchów oczu od ruchów głowy,
• trudności spostrzegania stosunków przestrzennych i położenia przedmiotów w przestrzeni,
• zaburzenia pracy w ruchach gałek ocznych,
• niski zakres konwergencji,
• słaba stabilizacja widzenia i zaburzenia w stałości spostrzegania,
• słabe reakcje równoważne,
• niezdarność ruchowa.

Przejawy zaburzeń systemu słuchowego:

• słaba pamięć słuchowa,
• wolne tempo przetwarzania informacji słuchowych,
• problemy w odtwarzaniu i naśladowaniu dźwięków,
• opóźniony rozwój mowy i zaburzenia mowy.

Należy zaznaczyć, że u dzieci tych często występują także ubytki słuchu i najczęściej dotyczą one dźwięków o wysokiej częstotliwości, które wpływają znacząco na rozpoznawanie, rozumienie i prozodię mowy. Trzeba pamiętać również o zaburzeniach w obrębie wzroku, które przejawiają się w postaci problemów z ostrością wzroku wynikających m.in. z astygmatyzmu, nadwzroczności i zeza.

Studium przypadku dziecka