Treningi umiejętności społecznych w terapii dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną

W niniejszym artykule chciałbym skupić się na terapii zajęciowej osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną. Powodów tego jest kilka:"

• po pierwsze, od 25 lat pracuję z dorosłymi z niepełnosprawnością intelektualną;
• po drugie, to dla tej grupy osób tworzyłem placówki terapeutyczne i programy terapeutyczne;
• po trzecie, mam wrażenie, że brak jest (lub jest ich bardzo mało) publikacji poświęconych tej właśnie grupie osób.
   

W ostatnich latach na sile przybiera nowe zjawisko, jakim są treningi umiejętności społecznych (TUS). Początkowo były one przeznaczone dla osób sprawnych intelektualnie, osób z zaburzeniami psychicznymi, zwłaszcza dla dzieci, a z czasem dla dorosłych. 
W terapii zajęciowej osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną dostrzeżono TUS-y jako technikę pracy ze swoimi podopiecznymi. Na dostrzeżenie roli TUS-ów przez wiele placówek terapeutycznych duże znaczenie miało rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie środowiskowych domów samopomocy (ŚDS), które to rozporządzenie nakłada na nie obowiązek pracy treningami umiejętności społecznych. 

W Rozporządzeniu wyróżniono cztery grupy treningów obowiązkowych:

• treningi funkcjonowania w codziennym życiu, w tym: dbałości o wygląd zewnętrzny, nauki higieny, kulinarne, umiejętności praktycznych, gospodarowania własnymi środkami finansowymi;
• treningi umiejętności interpersonalnych i rozwiązywania problemów, w tym: kształtowanie pozytywnych relacji uczestnika z osobami bliskimi, sąsiadami, z innymi osobami w czasie zakupów, w środkach komunikacji publicznej, w urzędach, w instytucjach kultury;
• treningi umiejętności komunikacyjnych, w tym z wykorzystaniem alternatywnych i wspomaganych sposobów porozumiewania się, w przypadku osób z problemami w komunikacji werbalnej;
• treningi umiejętności spędzania czasu wolnego, w tym: rozwijanie zainteresowań literaturą, audycjami radiowymi, telewizyjnymi, internetem, udział w spotkaniach towarzyskich i kulturalnych.
   

W środowiskowym domu samopomocy, który prowadzę, długo próbowano znaleźć w procesie terapeutycznym miejsce dla TUS. Niestety, mimo obowiązkowych co 3 lata szkoleń z tego zakresu, TUS dla terapeutów zajęciowych prowadzących treningi, kadra terapeutyczna nie potrafiła się w TUS-ach odnaleźć (szkolenie jest także narzucone przez rozporządzenie w sprawie ŚDS). Przedstawiane na szkoleniach TUS-y pomijały, niestety, jeden niezmiernie ważny aspekt, czyli uczestnika zajęć, z którym pracujemy. Zagubienie pracowników przeniosło się także na mnie. Posta...