Wspomaganie rozwoju zmysłowo-ruchowego małego dziecka ze znaczną niepełnosprawnością intelektualną – case study

Przed przystąpieniem do planowania procesu terapii warto dokonać diagnozy funkcjonalnej, która ułatwi nam poznanie dziecka. Do prawidłowej oceny dziecka pomocne będą: znajomość norm rozwojowych, która ułatwi określenie zakresu deficytów w stosunku do wieku, wiedza z zakresu pedagogiki specjalnej, która dogłębnie przedstawia możliwości dziecka z niepełnosprawnością intelektualną, dostęp do wybranego narzędzia diagnostycznego. W Polsce dostępne są różnorodne kwestionariusze i narzędzia do oceny funkcjonalnej dzieci z zaburzeniami rozwoju, m.in.: PEP-3PL (Profil Psychoedukacyjny, 
wyd. 3, wersja polska), VB-MAPP, Monachijska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa, które są dopasowane do wieku dziecka i ułatwiają nam rzetelną ocenę. W przypadku dziecka z niepełnosprawnością trzeba też uwzględnić nie tyle wiek biologiczny, co rozwojowy i przyjąć go jako punkt wyjścia w ocenie. Pozwoli to uniknąć postawienia przed dzieckiem zbyt wysokich wymagań na rzecz zadań odpowiednio dopasowanych. 
Rozwój fizyczny osób z niepełnosprawnością intelektualną jest uzależniony od stopnia niepełnosprawności oraz rodzaju zaburzenia. Inne będą możliwości ruchowe dziecka z autyzmem i współwystępującą NI, a inne dziecka, u którego postawiono rozpoznanie niepełnosprawności ruchowej spowodowanej rozległymi uszkodzeniami OUN w okresie prenatalnym czy okołoporodowym. „Rozwój fizyczny ma duży wpływ na funkcjonowanie intelektualne i społeczne osoby niepełnosprawnej. Daje możliwość poznawania otoczenia, a więc sprzyja procesowi kształtowania pojęć, wpływa na proces samorealizacji – samodzielne dochodzenie do wiedzy poprzez aktywność poznawczą, usamodzielnienie – zmniejszenie zależności od innych”1. Precyzja i sprawność ruchów w zakresie dużej i małej motoryki najczęściej są zaburzone. 

Rozwój intelektualny dziecka 

Kluczową rolę dla procesu stymulacji odgrywa rozwój intelektualny dziecka. W zakres funkcji intelektualnych wchodzą procesy poznawcze, takie jak: percepcyjna motoryka, myślenie, pamięć i uwaga. U dziecka ze znaczną niepełnosprawnością intelektualną procesy spostrzegania są obniżone, pojawia się trudność z rozpoznawaniem przedmiotów i wyróżnianiem elementów z całości, widoczne są duże zaburzenia uwagi dowolnej, koncentracja uwagi jest obniżona, występuje mała trwałość pamięci, a zapamiętywanie jest utrudnione. U osób z NI w stopniu znacznym dominuje myślenie sensoryczno-motoryczne, pojęcia definiowane są zaś przez konkretne zastosowanie rozwiązania w działaniu2. Dodatkowo inne procesy, takie jak poziom spostrzegania sensorycznego, motoryka ma...