Indywidualny sposób porozumiewania się jako narzędzie w procesie społecznego uczestnictwa osób o złożonych potrzebach w komunikowaniu się

Model uczestnictwa w komunikacji alternatywnej i wspomagającej (Beukelman, Mirenda, 1988, z późniejszymi zmianami)

Problematyka uczestnictwa (partycypacji) to całe spektrum rozważań, m.in.: Co to znaczy uczestniczyć? Jakie są formy uczestnictwa? Co sprzyja uczestnictwu, a co stanowi barierę? Od czego zależy możliwość lub brak możliwości uczestniczenia? W niniejszym artykule główne pytania, jakie stawia autorka, brzmią: W jaki sposób osoby o złożonych potrzebach w komunikowaniu się mogą aktywnie uczestniczyć w różnych sytuacjach społecznych? Jak zaplanować to uczestnictwo oraz jak zaadaptować personalizowane narzędzia do komunikowania się do warunków pozagabinetowych?
W niniejszym opracowaniu autorka przyjęła następującą definicję – „Zaangażowanie osoby w sytuacje życiowe, w których wchodzi w interakcje z innymi lub które odnoszą się do ról społecznych; te sytuacje życiowe są wybierane przez osoby, ponieważ mają dla niej sens” (Imms i in. 2008; Lesaeur i in. 2022). 
Model uczestnictwa użytkowników AAC w Polsce nie został dotychczas opracowany w rodzimych publikacjach i podręcznikach o komunikacji alternatywnej i wspomagającej. Źródłem inspiracji dla terapeutek i terapeutów AAC w Polsce może być amerykański model uczestnictwa w komunikacji alternatywnej i wspomagającej Beukelmana i Mirendy (The Participation Model for Augmentative and Alternative Communication, Beukelman i Mirenda, 2014)2.  
Autorzy wyróżnili w nim następujące kroki:

1. Zidentyfikuj wzorce uczestnictwa i potrzeby komunikacyjne.
2. Oceń bariery szans (bariery zewnętrzne).
3. Zaplanuj interwencje związane z szansą.
4. Oceń bariery dostępu.
5. Planuj i wdrażaj interwencje.
6. Oceń skuteczność interwencji.

Model uczestnictwa stanowi ramy umożliwiające zrozumienie i zidentyfikowanie barier utrudniających uczestnictwo, a następnie – z praktycznego punktu widzenia interwencji – opracowanie strategii i działań mających na celu zwiększenie aktywnego uczestnictwa w różnych aspektach życia.

Marysia – użytkowniczka AAC o wpływowym poziomie uczestnictwa w życiu społecznym

Model uczestnictwa Marysi – 15-letniej użytkowniczki AAC, od 3 lat korzystającej z tabletu z indywidualnie dostosowanym oprogramowaniem Mówik – przedstawiono na rycinie 1.

Współtw...