Jak pracować z podopiecznym z fobią społeczną? Na przykładzie case study

Przyjrzymy się informacjom uzyskanym z wywiadu diagnostyczno-terapeutycznego pacjenta, anamnezie rodzinnej oraz zaproponowanym oddziaływaniom terapeutycznym, których celem jest zmniejszenie natężenia lęku chłopca, a tym samym poprawa jakości jego codziennego funkcjonowania. Podkreślona zostanie także konieczność objęcia rodziny małego pacjenta wsparciem terapeutycznym.

Kryteria diagnostyczne zaburzeń lękowych

Według klasyfikacji ICD-10, aby rozpoznać fobię społeczną, muszą być spełnione poniższe kryteria:

1. u pacjenta symptomy lęku nie mogą być wtórne do takich objawów, jak urojenia, myśli natrętne; 
2. lęk występuje głównie w sytuacjach społecznych;
3. unikanie sytuacji fobicznych stanowi objaw dominujący. 

Kryteria diagnostyczne DMS-V podkreślają natomiast czas trwania objawów, wskazując na utrzymywanie się ich przez 6 miesięcy lub dłużej. 

Wywiad diagnostyczno-terapeutyczny na przykładzie Filipa

Przed rozpoczęciem jakichkolwiek oddziaływań wspomagających należy zebrać dokładny wywiad diagnostyczno-terapeutyczny, który będzie nieoceniony pod kątem tworzenia konceptualizacji oraz planu interwencji psychologicznej. 

Informacje podstawowe

13-letni chłopiec, uczeń VII klasy szkoły podstawowej, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, z diagnozą całościowych zaburzeń rozwoju pod postacią autyzmu, mieszka z matką oraz starszą siostrą. Diagnoza fobii społecznej. 

Wywiad rodzinny 

Matka, z zawodu kardiolog, leczyła się na depresję. Ojciec 4 lata temu popełnił samobójstwo, nadużywał alkoholu. Z zawodu był menedżerem firmy, zostawił w spadku spory majątek. Matka związała się z nowym partnerem rok po śmierci męża. Małżeństwo matki z biologicznym ojcem chłopca przebiegało w atmosferze ciągłych konfliktów. Matka pacjenta twierdzi, że w obecnym związku jest szczęśliwa, jednak nie widzi potrzeby większego angażowania się partnera w sprawy jej dzieci. Filip okazjonalnie widuje partnera matki. Siostra Filipa ma 17 lat, jest opiekuńcza i zmartwiona funkcjonowaniem brata. Próbuje go angażować we wspólne wyjścia z jej znajomymi, jednak niekiedy robi to w sposób natarczywy. Filip reaguje na takie sytuacje złością i odmową. Matka Filipa czasami prezentuje zachowania nadopiekuńcze, żywi przekonanie, że z powodu niepełnosprawności i diagnozy autyzmu syna trzeba otoczyć większą opieką niż córkę.

Wywiad rozwojowy i anamneza osobista 

Chłopiec w wieku 2 lat nie przejawiał intencji komunikacyjnej, bawił się z innymi, lecz sam nie inicjował kontaktu. Po ukończeniu 31. miesiąca życia rodzina zaczęła dostrzegać, że Filip prezentuje zachowania stereotypowe. Jego wiek rozwojowy wskazywał na zdecydowanie niższy poziom funkcjonowania niż wiek chronologiczny. W wieku 3 lat dziecko otrzymało diagnozę zaburzeń rozwojowych pod postacią autyzmu. W wieku 3,5 roku Filip zaczął posługiwać się mową czynną przy wsparciu podpowiedzi obrazkowej. Matka chłopca chętnie wdrażała do środowiska domowego wszelkie zalecenia terapeutyczne specjalistów, dzięki czemu dziecko generalizowało nabyte umiejętności. Gdy chłopiec poszedł do szkoły, miał trudności z nauką. Po wyko...