Rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych
Częstotliwość występowania zaburzeń psychicznych u osób z NI jest prawdopodobnie niedoszacowana. Wynika to m.in. z trudności diagnostycznych i mało specyficznej, trudniejszej do wyodrębnienia manifestacji objawów.
W badaniu kohortowym przeprowadzonym w Szwecji stwierdzono, że relatywne ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych u osób z NI w porównaniu z grupą referencyjną wynosiło 1,34, a najczęstsze były: zaburzenia nastroju (11,5%), zaburzenia lękowe (11,5%), schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne (8%),
niespecyficzne zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i chorobą somatyczną (8%), otępienie (3,8%) oraz nadużywanie alkoholu (1,9%) (Nettelbladt i wsp. 2009).
Z kolei podsumowanie różnych wyników badań przeprowadzonych w populacji starszych pacjentów z NI wskazuje, że zaburzenia psychiczne są w tej grupie częste i dotyczą do 40% pacjentów, a najczęstsze są zaburzenia zachowania, depresja, zaburzenia lękowe i otępienie (Bratek i wsp. 2017).
Szwedzkie badania na podobnej grupie populacyjnej wskazują aż na 11-krotnie częstsze występowanie problemów psychicznych niż w grupie porównawczej (El Mrayyan i wsp. 2019).
Niewiele jest badań dotyczących zaburzeń psychicznych u dzieci z NI. W jednej z analiz, w której oceniono prawie 7 tys. nastolatków, stwierdzono, że 65,1% w ciągu życia prezentowało objawy charakterystyczne dla zaburzeń psychicznych – najczęściej występujące były fobie specyficzne, agorafobia i choroba dwubiegunowa (Platt i wsp. 2019), a w innej – rozpowszechnienie depresji i zaburzeń lękowych wyniosło 35,4% (Whitney i wsp. 2019).
Badania wskazują, że częstotliwość zaburzeń psychicznych wzrasta wraz z nasileniem niepełnosprawności (im niższy iloraz inteligencji, tym większa częstość występowania problemów psychicznych).
Ogólne przyczyny zaburzeń psychicznych
W latach 70. XX wieku dominowała teza postawiona przez Webstera (1970), mówiąca o obecności pierwotnej psychopatologii. Według niej u osób z NI miały występować wspólne cechy, takie jak: opóźnienia rozwojowe, unikanie nowości, wycofanie, pasywność, przywiązanie do rytuałów. Cechy te miały mieć wpływ na sposób funkcjonowania osób z NI. Z kolei w latach 80. XX wieku Gilson i Levitas (1987) postawili tezę o obecności „deficytu społecznego”, który ich zdaniem był efektem niepowodzeń w procesie separacji i indywidualizacji. Według tej teorii czynniki organiczne i psychologiczne nakładają sią na siebie, wzajemnie wzmacniając lub osłabiając. Interakcja tych czynników powoduje, że możliwość odróżnienia zaburzenia pierwotnego od wtórnego jest utrudniona.
Główne przyczyny występowania zaburzeń psychicznych u osób z NI to, oprócz strukturalnego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, trudności w komunikacji werbalnej, powtarzające się straty i separacje, trudności w radzeniu sobie z problem...
