Zachowania autoagresywne
(self-injuries behaviour, SIB)
Do zachowań autodestruktywnych zalicza się zachowania, które w różnym stopniu są ryzykowne, groźne dla życia i zdrowia oraz są skierowane na własne ciało. Do bezpośrednich form autodestrukcyjnych należą samobójstwa i samookaleczenia poważne, nietypowe oraz często występujące.
Do form pośrednich zaliczamy, np. zaburzenia odżywiania, nadużywanie substancji psychoaktywnych, zachowania ryzykowne, zachowania impulsywne, ignorowanie zaleceń zdrowotnych, uderzanie głową o przedmioty, bicie się po głowie, gryzienie ramion, rąk i nadgarstków, drapanie lub szczypanie skóry, wyrywanie włosów, wciskanie gałek ocznych itp. Zachowania autoagresywne mogą prowadzić do uszkodzenia tkanek.
POLECAMY
Osoby z zaburzeniami neurorozwojowymi znacznie częściej niż osoby neurotypowe przejawiają zachowania prowadzące do uszkodzenia tkanek. Zaburzenia mogą mieć charakter chroniczny, repetytywny lub impulsywny, gwałtowny. Określenie czynników etiologicznych zazwyczaj nie jest łatwe i nie ma żadnych gwarancji, że interwencje – czy te precyzyjne czy te bardziej ogólne – zakończą się sukcesem. Do częstych przyczyn zachowań autoagresywnych należy m.in. brak komunikacji werbalnej, deficyty funkcjonalne w obszarze językowym, deficyty umiejętności społecznych, zaburzenia snu (w tym zaburzenia rytmu dobowego), dolegliwości bólowe, poczucie ogólnego dyskomfortu związane np. z chorobą lub niedoborem witaminowym, stres, lęk, frustracja, a także zaburzenia przetwarzania sensorycznego. Zaburzenia neurorozwojowe powodują utrudnienie w funkcjonowaniu, w tym trudności w relacjach interpersonalnych, trudności w interpretowaniu i komunikowaniu własnych stanów emocjonalnych, zachowania nieadekwatne do wieku rozwojowego, obniżoną samoocenę. Występują też trudności w planowaniu działań, wykonywaniu działań celowych i selekcjonowaniu bodźców, brak umiejętności odraczania gratyfikacji oraz podświadome odreagowanie napięcia emocjonalnego.
Zrozumienie zachowań autoagresywnych może wydawać się trudne. Z jakiego powodu ktokolwiek miałby sam sobie wyrządzać krzywdę? Na początku warto wykluczyć przyczyny wywołujące ból, o których osoba niemówiąca nie jest w stanie powiedzieć. Dolegliwości bólowe mogą wywołać napady złości i autoagresję. Do tego typu odczuć zaliczają się też trudności związane z nadwrażliwością sensoryczną. Głośny dźwięk czy jasne światło także mogą wywołać ból, dlatego zachowania autoagresywne mogą pojawiać się w miejscach głośnych i tłocznych. Dziś już wiemy, że stymulacja sensoryczna może być uzyskana także poprzez uszkadzanie...
