Cel? Etyka? Władza? Odpowiedzialność?

Zanim przejdziemy do meritum, chciałybyśmy napisać kilka słów o naszej profesji. Uważamy, że to dość istotne, gdyż to, jak pracujemy na co dzień, bardzo mocno warunkuje to, o czym będziemy mówić. Nasza organizacja PSTB (Polskie Stowarzyszenie Terapii Behawioralnej) zajmuje się przede wszystkim czynną terapią klientów, którzy tego wymagają. Terapia behawioralna to taka terapia, która nie zna granic, nie ogranicza się do pracy z jedną grupą niepełnosprawnych. Stąd też doświadczenia, na których będziemy się opierać, to doświadczenie ostatnich 20 lat naszej pracy z różnymi grupami osób niepełnosprawnych. Począwszy od osób z głęboką wieloraką niepełnosprawnością, a skończywszy na osobach w normie intelektualnej, ale z zaburzeniami zachowania, przez osoby niepełnosprawne intelektualnie, z zaburzeniami rozwojowymi itd. 

Szczególną formą działań, którą rozwinęliśmy w naszym stowarzyszeniu, jest Ambulatorium Terapii Behawioralnej, w którym konsultujemy klientów z całego kraju. W tej chwili w opiece ambulatoryjnej PSTB pozostaje przeszło 3,5 tys. rodzin. Inną formą naszych działań jest Zespół Interwencji Kryzysowej, z którego zaczerpnięte doświadczenia będą w bardzo szczególny sposób warunkowały nasze spojrzenie na procesy i cele terapii. W Zespole Interwencji naszymi klientami są bowiem zazwyczaj osoby dorosłe lub młodzież, które z jakiś powodów są w ciężkiej sytuacji życiowej. Najczęściej źródłem tej trudnej sytuacji są (częstokroć skrajnie nasilone) zaburzenia zachowania. Wielu naszych klientów to osoby, które już od jakiegoś czasu są pacjentami szpitali psychiatrycznych, ośrodków pomocy stacjonarnej. I to o nich opowiemy w niniejszym artykule. 

Chciałybyśmy zacząć od pewnej tezy wyjściowej, wyjaśniającej nasze rozumienie istoty pracy terapeutycznej, tzn. że podstawowym zadaniem specjalisty powinno być nauczenie umiejętności, które są potrzebne naszym podopiecznym do samodzielnego życia. Innymi słowy, priorytetowym w procesie terapeutycznym i edukacyjnym jest planowanie umiejętności funkcjonalnych, potrzebnych naszym podopiecznym – umiejętności, dzięki którym będą mieli szansę na samodzielne i pełnojakościowe funkcjonowanie. Chcemy podkreślić, że w naszym odczuciu w pedagogice najważniejszym kierunkiem, w który możemy patrzeć, jest przyszłe życie uczniów, czyli ujmowanie w programie terapeutycznym umiejętności, jakich będą oni potrzebować w dorosłości lub wcześniej – w placówce, z której będą korzystać.

Historia Jasia

W celu zilustrowania tej tezy przedstawiamy historię Jasia. W chwili rozpoczęcia terapii Jan miał 6 lat. Co więcej, miał wówczas postawione różne diagnozy: począwszy od autyzmu, skończywszy na zaburzeniach zachowania, przez ADHD i inne. Jaś intelektualnie przewyższał swoich rówieśników. Pozostawał w naszej opiece ambulatoryjnej od pół roku. Wcześniej zdążył już stracić miejsce w pięciu placówkach publicznych. Za każdym razem z powodu zachowań trudnych. Matka tego dziecka słyszała, że „nie może już więcej przychodzić do szkoły, że jego miejsce jest w szpitalu psychiatrycznym” czy też, że „nauczyciel nie jest od pilnowania zachowania, to dziecko ma si...