Dziecko z ASD jako uczestnik procesu integracji

Jak zaburzenia poszczególnych sfer rozwoju mogą wpływać na funkcjonowanie dziecka ze spektrum w placówce integracyjnej?

Całościowe zaburzenia rozwoju są jednymi z najcięższych zaburzeń o podłożu neurobiologicznym o bardzo rozległym charakterze i nieokreślonych jednoznacznie przyczynach. Rodzaj oraz nasilenie trudności będzie w różnym stopniu wpływać na to, jakiego rodzaju edukacji dany uczeń będzie potrzebował i jaka placówka będzie dla niego odpowiednia. 
Objawy, na podstawie których diagnozowane są zaburzenia ze spektrum autyzmu, to nieprawidłowości w rozwoju społecznym, deficyty w zakresie komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz ograniczone wzorce zainteresowania, aktywności i zainteresowań (Pisula 2010, Pisula 2016). Zaburzenia w obrębie każdej z tych sfer rozwoju będą miały niebagatelny wpływ na to, czy dziecko ze spektrum skorzysta na umieszczeniu w placówce integracyjnej.
Nieprawidłowości w obszarze rozwoju społecznego będą obejmowały: brak lub ograniczone zdolności nawiązywania i podtrzymywania interakcji społecznych, problemy związane z poświęcaniem uwagi innym osobom, nieumiejętność prawidłowej obserwacji innych, problemy z dzieleniem wspólnego pola uwagi czy zaburzenia kontaktu wzrokowego (Pisula 2015). Jeżeli uczeń z nasilonymi deficytami w tym obszarze zostanie umieszczony wśród zdrowych rówieśników, może się to wiązać z następującymi problemami:

• Brak zainteresowania rówieśnikami – dziecko, które nie zwraca uwagi na osoby, nie jest w stanie efektywnie naśladować pożądanych zachowań kolegów, a tym samym uczyć się ze środowiska rówieśniczego. Dziecko niezainteresowane rówieśnikami nie będzie dążyło do kontaktu z nimi, a czas swobodnej zabawy w przedszkolu bądź przerwy w szkole będzie najprawdopodobniej spędzało na samotnej aktywności.
• Niechęć do kontaktów z rówieśnikami – jeszcze większy problem pojawia się wtedy, gdy uczeń w aktywny sposób unika kontaktów z innymi dziećmi. Może się to wiązać z pojawianiem się zachowań agresywnych wobec rówieśników inicjujących kontakt, bądź innymi zachowaniami problemowymi w reakcji na próby włączenia ucznia z autyzmem do zajęć grupowych.
• Nieadekwatne inicjowanie kontaktu z rówieśnikami – dziecko z autyzmem, które w sposób nieakceptowany społecznie zaczepia swoich rówieśników, naraża się na stygmatyzację i odrzucenie w środowisku.
• Brak adekwatnego reagowania na zachowania społeczne inicjowane przez rówieśników – dziecko, które nie potrafi reagować wystarczająco szybko lub ignoruje inicjowany przez kolegów kontakt, będzie postrzegane jako dziwne i z dużym prawdopodobieństwem przestanie być zapraszane do wspólnych aktywności.