To jeden z najpiękniejszych i najbardziej niezapomnianych momentów w życiu każdego rodzica: gdy po ok. 12 miesiącach od narodzin dziecko wypowiada pierwsze słowa. Nie pojawiają się one znikąd – mały człowiek przygotowuje się do tej wielkiej chwili od miesięcy: gaworząc, słuchając mowy osób wokół, obserwując twarze, próbując naśladować ruchy ust i dźwięki. W pewnym momencie ta nieskładna „paplanina” przybiera formę rozpoznawalną przez rodziców/opiekunów i z radością zdają oni sobie sprawę, że wkrótce będą mogli rozmawiać z dzieckiem za pomocą słów i zdań, czyli rozumianego przez obie strony kodu. Wzajemne porozumienie będzie stawało się doskonalsze, a momenty frustracji wynikającej z niepoprawnej interpretacji komunikatów – coraz rzadsze.
Rozwój mowy i języka małego dziecka charakteryzuje zawrotne tempo – w wieku dwóch i pół do trzech lat większość dzieci polskojęzycznych ma opanowane podstawy systemu gramatycznego języka polskiego i całkiem sprawnie posługuje się podstawowymi schematami składniowymi, tworząc zdania pojedyncze, najpierw proste, potem rozwinięte (Smoczyńska i in., 2015).
POLECAMY
Niektóre małe dzieci napotykają jednak na poważne trudności w zakresie komunikowania się ze względu na posiadaną niepełnosprawność – od zupełnego braku możliwości wydawania dźwięków mowy po opóźnienia w jej rozwoju. Pojawiająca się mowa może być niezrozumiała i/lub niewystarczająca do skutecznego przekazywania swoich potrzeb. Mogą także wystąpić trudności z rozumieniem komunikatów słownych.
Narzędzia i strategie AAC mogą okazać się kluczowe w rozwoju języka, umiejętności komunikacyjnych (w tym mowy) oraz poznawczych (m.in. kompetencji czytania i pisania). Badania pokazują, iż dzieci z wyzwaniami komunikacyjnymi osiągają największe efekty, gdy są wdrażane do używania AAC jak najwcześniej – już od 12. miesiąca życia
W opisanej powyżej grupie dzieci – z tzw. złożonymi potrzebami komunikacyjnymi (CCN, complex communication needs) – należy wprowadzać komunikację wspomagającą i alternatywną (AAC, augmentative and alternative communication). Narzędzia i strategie AAC mogą okazać się kluczowe w rozwoju języka, umiejętności komunikacyjnych
(w tym mowy) oraz poznawczych (m.in. kompetencji czytania i pisania). Badania pokazują, iż dzieci z wyzwaniami komunikacyjnymi osiągają największe efekty, gdy są wdrażane do używania AAC jak najwcześniej –
już od 12. miesiąca życia (Branson, Demchak, 2009).
Wiemy jednak – zarówno z danych naukowych, jak i terapeutycznej praktyki – iż zdecydowana większość dzieci otrzymuje wsparcie AAC dopiero po ukończeniu drugiego–trzeciego roku życia, a często dużo później…
Dlaczego tak się dzieje i co należy zrobić, aby interwencja AAC była prawdziwie WCZESNĄ interwencją?
W środowisku terapeutycznym panuje powszechna zgoda co do tego, iż działania wspomagające rozwój dzieci posiadających niepełnosprawność bądź nią zagrożonych powinny być wdrażane jak najwcześniej – im szybciej, tym większa szansa na wypracowanie potrzebnych umiejętności i mniejsze prawdopodobieństwo pojawienia się wtórnych trudności. Nie istnieje dolna granica wieku, od którego dziecko powinno zostać objęte pomocą – jest to możliwe od pierwszych tygodni życia. Dostęp do niezbędn...
