Na komunikowanie się nigdy nie jest za… WCZEŚNIE!

Interwencja AAC we wspomaganiu rozwoju małego dziecka

Temat numeru Otwarty dostęp

Zdecydowana większość dzieci otrzymuje wsparcie AAC dopiero po ukończeniu drugiego–trzeciego roku życia. Często dużo później. Dlaczego się tak dzieje i co należy zrobić, aby interwencja AAC była prawdziwie WCZESNĄ interwencją? W artykule chciałabym odpowiedzieć na najczęściej pojawiające się pytania, padające ze strony rodziców, nauczycieli oraz terapeutów małych dzieci ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi.


To jeden z najpiękniejszych i najbardziej niezapomnianych momentów w życiu każdego rodzica: gdy po ok. 12 miesiącach od narodzin dziecko wypowiada pierwsze słowa. Nie pojawiają się one znikąd – mały człowiek przygotowuje się do tej wielkiej chwili od miesięcy: gaworząc, słuchając mowy osób wokół, obserwując twarze, próbując naśladować ruchy ust i dźwięki. W pewnym momencie ta nieskładna „paplanina” przybiera formę rozpoznawalną przez rodziców/opiekunów i z radością zdają oni sobie sprawę, że wkrótce będą mogli rozmawiać z dzieckiem za pomocą słów i zdań, czyli rozumianego przez obie strony kodu. Wzajemne porozumienie będzie stawało się doskonalsze, a momenty frustracji wynikającej z niepoprawnej interpretacji komunikatów – coraz rzadsze. 

Rozwój mowy i języka małego dziecka charakteryzuje zawrotne tempo – w wieku dwóch i pół do trzech lat większość dzieci polskojęzycznych ma opanowane podstawy systemu gramatycznego języka polskiego i całkiem sprawnie posługuje się podstawowymi schematami składniowymi, tworząc zdania pojedyncze, najpierw proste, potem rozwinięte (Smoczyńska i in., 2015). 

POLECAMY

Niektóre małe dzieci napotykają jednak na poważne trudności w zakresie komunikowania się ze względu na posiadaną niepełnosprawność – od zupełnego braku możliwości wydawania dźwięków mowy po opóźnienia w jej rozwoju. Pojawiająca się mowa może być niezrozumiała i/lub niewystarczająca do skutecznego przekazywania swoich potrzeb. Mogą także wystąpić trudności z rozumieniem komunikatów słownych. 

Narzędzia i strategie AAC mogą okazać się kluczowe w rozwoju języka, umiejętności komunikacyjnych (w tym mowy) oraz poznawczych (m.in. kompetencji czytania i pisania). Badania pokazują, iż dzieci z wyzwaniami komunikacyjnymi osiągają największe efekty, gdy są wdrażane do używania AAC jak najwcześniej – już od 12. miesiąca życia

W opisanej powyżej grupie dzieci – z tzw. złożonymi potrzebami komunikacyjnymi (CCN, complex communication needs) – należy wprowadzać komunikację wspomagającą i alternatywną (AAC, augmentative and alternative communication). Narzędzia i strategie AAC mogą okazać się kluczowe w rozwoju języka, umiejętności komunikacyjnych 
(w tym mowy) oraz poznawczych (m.in. kompetencji czytania i pisania). Badania pokazują, iż dzieci z wyzwaniami komunikacyjnymi osiągają największe efekty, gdy są wdrażane do używania AAC jak najwcześniej –
już od 12. miesiąca życia (Branson, Demchak, 2009). 

Wiemy jednak – zarówno z danych naukowych, jak i terapeutycznej praktyki – iż zdecydowana większość dzieci otrzymuje wsparcie AAC dopiero po ukończeniu drugiego–trzeciego roku życia, a często dużo później… 

Dlaczego tak się dzieje i co należy zrobić, aby interwencja AAC była prawdziwie WCZESNĄ interwencją?

W środowisku terapeutycznym panuje powszechna zgoda co do tego, iż działania wspomagające rozwój dzieci posiadających niepełnosprawność bądź nią zagrożonych powinny być wdrażane jak najwcześniej – im szybciej, tym większa szansa na wypracowanie potrzebnych umiejętności i mniejsze prawdopodobieństwo pojawienia się wtórnych trudności. Nie istnieje dolna granica wieku, od którego dziecko powinno zostać objęte pomocą – jest to możliwe od pierwszych tygodni życia. Dostęp do niezbędn...

Ten artykuł jest dostępny tylko dla zarejestrowanych użytkowników.

Jeśli posiadasz już konto, zaloguj się.

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI