Opublikowana w 2001 r. przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia oraz definicja niepełnosprawności zapisana w Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych (przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 13 grudnia 2006 r.) całkowicie rewolucjonizują dotychczasowe myślenie o niepełnosprawności oraz o sposobach wspierania osób z niepełnosprawnościami. Rewolucja ta ma również ogromne znaczenie dla postrzegania osób o złożonych potrzebach w komunikowaniu się1, ich potrzeb oraz sposobów wspierania.
Dział: Studium przypadku
Do gabinetu zgłosili się rodzice chłopca w wieku szkolnym, dokładnie ucznia drugiej klasy szkoły podstawowej, na polecenie nauczyciela. Równocześnie przeprowadzana była też diagnostyka w poradni psychologiczno-
-pedagogicznej. Główne trudności chłopca to zwiększona stymulacja oralna oraz otwarta buzia. Jakie działania diagnostyczne zostały podjęte?
Kontynuując tematykę terapii osób dorosłych, przedstawię przykład pacjentki, nazwijmy ją M., która zgłosiła się do mojego gabinetu. Posiadała ocenę procesów sensorycznych wykonaną przez innego terapeutę – przy pomocy wywiadu, kwestionariuszy sensorycznych i prób reaktywności na bodźce sensoryczne stwierdzono u niej zaburzenia integracji sensorycznej o charakterze zaburzeń modulacji pod postacią nadreaktywności we wszystkich systemach sensorycznych.
Jak tworzenie oddziaływań wspomagających kompetencje komunikacyjne oparte na modelu aktywnym pozwoliło rozwinąć mowę i autonomię dziecka?
Iga jest uczennicą Niepublicznej Podstawowej Szkoły Specjalnej prowadzonej przez PSONI Koło w Gdańsku. Jest to placówka oparta na filozofii kręgów wsparcia1, która wydobywa talenty i mocne strony uczniów. Głównym jej założeniem jest podejście skoncentrowane na dziecku oraz praca na zasobach i potencjale nie tylko ucznia, ale także rodziny i szkoły. To podejście motywowało i prowadziło nas podczas procesu tworzenia indywidualnego systemu komunikacyjnego2 w trzech poniżej opisanych etapach.
Najczęściej występująca aberracja chromosomowa – trisomia 21. pary charakteryzuje się wieloma objawami z różnych systemów sensorycznych, w tym wzrokowego i słuchowego, a także z układów anatomicznych wpływających na rozwój sensomotoryczny, jak: układ sercowo-naczyniowy, gastrologiczny, mięśniowy i kostno-szkieletowy. Znajomość ich wszystkich jest niezbędna w procesie planowania terapii i dobierania zabaw, jednak dopiero przeprowadzenie wywiadu wraz z diagnostyką funkcjonalną dostarczają najwięcej informacji o dziecku, które mamy w terapii.
Terapeuci specjalni spotkają się w swojej codziennej pracy z dziećmi z różnego rodzaju trudnościami, również z niepełnosprawnością wieloraką. Specyfika podejmowanych działań jest w takim przypadku zupełnie inna i konieczne jest holistyczne spojrzenie na dziecko, żeby móc właściwie określić, jakie ćwiczenia i aktywności będą dla niego najbardziej korzystne.
Do gabinetu na diagnozę trafiła mama z dzieckiem z silnymi trudnościami z nadruchliwością oraz z zaburzeniami koncentracji uwagi. Dziecko było już diagnozowane pod kątem ADHD, jednak rodzice postanowili, że sprawdzą, jak wygląda sytuacja z integracją sensoryczną. Poniżej opis przypadku wraz z opisem podjętego działania terapeutycznego.
Terapia zajęciowa, jak każda dziedzina, zmienia się i rozwija. Po 25 latach pracy mogę wyodrębnić kilka sytuacji, które wpłynęły na wygląd terapii zajęciowej, jaką mamy obecnie. Sytuacje te to zarówno nowe trendy i metody, jak i zmiany w spostrzeganiu prawnym i instytucjonalnym terapii zajęciowej, jakie dokonały się z ramienia państwa.
Diagnoza kompetencji w zakresie mowy i komunikacji dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu to proces wielopłaszczyznowy. Deficyty występują nie tylko w zakresie nabywania systemu językowego, rozumienia i nadawania mowy, ale przede wszystkim w sferze komunikowania się i pragmatycznego użycia języka w sytuacjach społecznych. W trakcie diagnozy umiejętności komunikacyjnych musimy ustalić zakres komunikatów werbalnych i niewerbalnych używanych przez dziecko, ich stopień złożoności, częstotliwość prób komunikacyjnych oraz ich funkcje. Obserwujemy, czy dziecko rekompensuje deficyty w komunikacji werbalnej komunikacją niewerbalną oraz w jaki sposób reaguje na próby komunikacyjne podejmowane przez innych. Trzeba również zwrócić uwagę na czynniki, które są fundamentem dla rozwoju mowy i komunikowania się, takie jak umiejętności kluczowe (wspólne pole uwagi, reagowanie na imię, naśladowanie, zabawa symboliczna) czy teoria umysłu.
Aktywność fizyczna jest jednym z predyktorów dobrostanu psychicznego (Pieszak, 2012). Wiadomo nie od dziś, że człowiek jest zwierzęciem przystosowanym do ruchu. Nasi przodkowie byli nomadami, a to oznacza, że niemal nieustannie pozostawali w ruchu. Ruch to życie. Wpływ aktywności na dobrostan wydaje się szczególnie istotny w kontekście osób, które z różnych powodów mają ograniczone możliwości angażowania się w aktywności ruchowe.