Praca neurologopedy jest wielopłaszczyznowa. Prawidłowa wymowa głosek jest bardzo ważna, lecz istnieją inne trudności, z którymi mogą borykać się pacjenci potrzebujący opieki neurologopedycznej. Można wymienić tutaj chociażby trudności z połykaniem, nieprawidłową dystrybucją napięcia mięśniowego (obniżone lub wzmożone napięcie mięśniowe), nieprawidłową pozycję spoczynkową w obrębie jamy ustnej – warg, żuchwy czy podniebienia, trudności mięśniowo-stawowe, zaburzenia integracji sensorycznej, w tym osłabione lub zniesione czucie w obrębie struktur jamy ustnej.
Dział: Metody terapii
Współczesna edukacja dzieci z niepełnosprawnościami sprzężonymi wymaga wielowymiarowego podejścia, które łączy różne metody terapeutyczne, edukacyjne i wspierające. Kluczowym celem jest umożliwienie dzieciom pełnego wykorzystania ich potencjału oraz poprawa jakości ich życia w sferach poznawczej, emocjonalnej i fizycznej.
Przejawianie zachowań z użyciem agresji jest dość powszechne u osób, które mierzą się z niepełnosprawnością intelektualną. Zachowania agresywne nie pojawiają się bez powodu. Ich występowanie może się różnić w zależności od okoliczności i warunków, w których dochodzi do danego bodźca. Nie zawsze dziecko reaguje na ten sam bodziec w identyczny sposób, ponieważ zmieniające się warunki mogą wpływać na jego postrzeganie świata, zasoby, jakimi dysponuje, i doświadczenia.
Coraz częściej w pracy z dziećmi i młodzieżą, które doświadczają różnego rodzaju trudności rozwojowych – takich jak autyzm, ADHD czy zaburzenia lękowe – sięgamy po terapię behawioralną. To podejście opiera się na prostych, ale skutecznych metodach, które pomagają wzmacniać pożądane zachowania i jednocześnie ograniczać te niepożądane.
Na temat FASD (Fetal Alcohol Spectrum Disorders) wiemy coraz więcej, jednak wciąż za mało. Spektrum poalkoholowych wrodzonych zaburzeń rozwojowych (FASD) nie jest ani chorobą, ani widoczną niepełnosprawnością, ani też zaburzeniem psychicznym. Jest różnorodnym zespołem trudności neurorozwojowych, które znacząco wpływają na późniejszy rozwój dziecka (Iniewicz, 2015). FASD jest terminem parasolowym, opisującym całe spektrum zaburzeń będących efektem wpływu alkoholu na rozwijający się organizm w okresie prenatalnym. Pełnoobjawowy FAS to 10% rozpoznań całego spektrum poalkoholowych wrodzonych zaburzeń rozwojowych. Osoby z FASD potrzebują wsparcia, odpowiedniego traktowania, terapii i stymulacji rozwoju. Z pewnością jest to zespół cech, z którymi nie musiały się urodzić, gdyby nie uległy ekspozycji na alkohol przed narodzinami (Piekacz, 2020). Zatem niezwykle ważna jest właściwa identyfikacja problemu, diagnostyka i stymulacja rozwoju.
Rozpoznawanie i radzenie sobie z potrzebami sensorycznymi u dzieci odgrywa kluczową rolę w ich ogólnym rozwoju i dobrostanie. Rodzice i opiekunowie pełnią w tym procesie funkcję przewodników, wspierając dzieci w dwóch istotnych, ale odrębnych krokach. Pierwszym z nich jest pomoc w identyfikacji i zrozumieniu swoich reakcji na różne bodźce sensoryczne.
Zaburzenia w zachowaniu dzieci i młodzieży stanowią złożone problemy, które można klasyfikować jako eksternalizacyjne i internalizacyjne. Każdy z tych typów wiąże się z odmiennymi objawami, przyczynami oraz wymogami w zakresie diagnozy i pomocy. Zrozumienie tych kategorii daje możliwość skutecznego wsparcia udzielanego dzieciom i ich rodzinom w radzeniu sobie z trudnościami. Mimo że zaburzenia te są dość powszechne, to w dalszym ciągu zdarzają się sytuacje, w których diagnoza jest utrudniona, a osoby mierzące się z tego typu dysfunkcjami nie otrzymują pomocy. Analizując pracę z osobą mierzącą się z takim problemem, powinniśmy rozważyć dwie ewentualności. Pierwsza, gdy nasz podopieczny nie ma jeszcze diagnozy, a druga w momencie, gdy dokonano rozpoznania, a naszym zadaniem jest praca mająca na celu korygowanie, kompensowanie oraz stymulację zaburzonych funkcji.
Praca z osobami z różnego rodzaju niepełnosprawnościami to ważne, potrzebne, ale jednocześnie wymagające zadanie. Każdy rodzaj niepełnosprawności niesie ze sobą inne wyzwania, dlatego nie można podchodzić do tych osób w jednolity sposób, upraszczając ich potrzeby i problemy. Osoby z niepełnosprawnością ruchową borykają się z zupełnie innymi trudnościami niż te z niepełnosprawnością intelektualną. Co więcej, nawet w obrębie tych grup występują różnorodne indywidualne ograniczenia i potrzeby. Praca z osobą niedosłyszącą, niedowidzącą czy poruszającą się na wózku inwalidzkim wygląda zupełnie inaczej i wymaga różnorodnych kompetencji oraz podejścia.
W gabinecie spotykają się: dziecko, rodzic i terapeuta. Na kogo mam największy wpływ? Oczywiście na siebie. Praca z dzieckiem zaczyna się więc od dorosłego/terapeuty, a w domu – od rodzica. Przede wszystkim jednak dzieci uczą się samoregulacji od wyregulowanych dorosłych.
Nowe badania rewolucjonizują obraz człowieka. Zdaniem naukowców bez dłoni nasz genialny mózg mógłby zatrzymać się na poziomie małpich przodków. Okazuje się, że dłoń jest narzędziem, które ukształtowało nasz umysł, nauczyło nas myśleć oraz mówić. Niewyspecjalizowana dłoń człowieka jest najlepszym rozwiązaniem ewolucyjnym, nie chodzi bowiem o wąską specjalizację, lecz o uniwersalność. Tylko człowiek potrafi wykonywać przy pomocy dłoni tak różne czynności, do jakich należą: pisanie, granie na instrumentach, przeprowadzanie operacji, robienie na drutach i wiele innych. Czym więc jest dłoń? Jak jest zbudowana? I dlaczego jest taka ważna?
Czy w swojej karierze terapeutycznej spotkaliście dzieci, które mają trudności z wykonaniem najprostszych ćwiczeń? Które nie panują nad swoim ciałem? Takie, którym trudno jest skoordynować swoje ruchy? Czy zastanawialiście się, co stoi za takimi trudnościami? Okazuje się, że często są to zaburzenia o charakterze dyspraksji. Rzadko jednak można się spotkać z taką informacją zamieszczoną w opinii. Dlaczego tak się dzieje? Dyspraksja nie tylko jest jednym z najtrudniejszych zaburzeń, jeśli chodzi o funkcjonowanie dziecka, ale jest to również zaburzenie trudne dla terapeuty pod kątem diagnostycznym. Na polskim rynku niewiele jest publikacji, które w rzetelny sposób przedstawiają to zjawisko. Postaram się w tym miejscu nieco przybliżyć to zagadnienie i pokazać, jaki wpływ ma dyspraksja na życie i funkcjonowanie człowieka.
Jak wynika z badań, osoby ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi, w szczególności osoby z wieloraką niepełnosprawnością, są aż sześć razy częściej narażone na przemoc fizyczną, psychiczną i seksualną (Pieńkowska, Fornalik, 2018). Jednocześnie zaburzenia rozwoju językowego i komunikacyjnego utrudniają zarówno zgłoszenie doświadczeń przemocy, znęcania się, jak i potrzeby uzyskania pomocy i wsparcia (Cook i in., 1993). Brak dostępu do komunikacji nie tylko uniemożliwia wezwanie pomocy w sytuacji zagrożenia, ale także czyni z osób ze złożonymi potrzebami komunikacyjnymi szczególnie narażoną grupę, gdyż sprawcy przemocy będą postrzegać osoby niemówiące jako niezdolne do opowiedzenia o tym, co się wydarzyło, rodzinie czy odpowiednim służbom (Bryen, Wickman, 2011; Collier i in., 2006).